Curso de Experto Universitario en Xestión Cultural na Universidade de Santiago de Compostela (2014-15)

Foto de Xela Rodríguez 7hCoop

Sesión final do Curso de Experto Universitario en Xestión Cultural 2014-15

O CGAC (Centro Galego de Arte Contemporánea) acolleu a última sesión desta primeira edición do Curso de Experto Universitario en Xestión Cultural na USC, na cal o alumnado presentou e contrastou os proxectos e estudos de caso nos que estiveron a traballar durante os últimos meses.

Unha parte importante da experiencia do Curso baséase en “aprender facendo” e na colaboración en equipo. Seguindo esta premisa, dende o comezo das aulas unha parte do alumnado estivo a deseñar varios proxectos dende cero, co apoio dos titores do Curso. Así, despois de defender en decembro unha primeira proposta ante docentes e expert*s en activo, durante este 2015 definiron unha estratexia de financiamento para facelos viables, contrastaron a súa viabilidade e presentaron agora os plans de comunicación e lanzamento.

Os proxectos que se deseñaron foron: Moe o Son, intervención cultural en muíños rehabilitados de Porto do Son; En-vite un proxecto audiovisual e sociocultural de posta en valor da historia do barrio de Vite, en Santiago de Compostela; Terra Loba, proposta transmedia e de turismo cultural arredor das lendas previas ao Camiño de Santiago; e Cóntocho, que persegue o obxectivo de rescatar o patrimonio inmaterial dunha bisbarra, a través do diálogo interxeracional e empregando as tecnoloxías móbiles. No tramo final incorporouse tamén un proxecto de recuperación dunha sala autoxestionada en Santiago de Compostela, #euvoltoáYago e un proxecto gráfico cultural, o Galeguipsum.

Outra parte do alumnado realizou estudios de caso sobre as estratexias de comunicación de diversos proxectos e entidades, como son o Marco de Vigo, Festival de Cans, Museo do Pobo Galego e as Festas do Barrio de San Pedro (Compostela).

 

Foto de Raúl Marín

Posteriormente, compartimos reflexións sobre o traballo no sector cultural en Galicia nunha conversa aberta na que nos acompañaron Clara Rodríguez de 7H Cooperativa Cultural, Quique Costas e Fran P. Lorenzo.

E xa para rematar, dixemos adeus definitivamente a esta primeira edición do Curso indo tod*s de xantar (e festa) de despedida!!  ;)

 

 

* A foto de cabeceira é de Xela Rodríguez de 7Hcoop e a do corpo do post do compañeiro Raúl Marín.

Manuel Gago e a divulgación cultural na rede

A última aula do Curso foi conducida por Manuel Gago, profesor de xornalismo na USC, director de culturagalega.gal (o portal divulgativo do Consello da Cultura Galega), fundador de patrimoniogalego.net e autor do blog decano da rede en Galicia: Capítulo Cero, con información sobre arqueoloxía, gastronomía ou viaxes.

Gago dividiu a súa exposición en dúas partes ben diferenciadas: unha primeira dedicada a analizar a divulgación cultural en Galicia, e unha segunda arredor da función e significación do patrimonio (os castros) na actualidade.

Para Manuel Gago a xestión cultural é un oficio en constante reinvención, e que por tanto precisa da I+D e require dunha actualización permanente. Para ilustrar ese proceso de renovación, serviuse da historia do portal web culturagalega.gal. Os diferentes deseños de culturagalega.gal ao longo do tempo pódense consultar na web archive.org, que preserva a memoria da rede.

Pois ben, nun principio culturagalega.gal (por entón “.org”) estaba ateigado de contidos, mostrando todo o material do que dispuñan da redacción. Dando os primeiros pasos, observaron con sorpresa como as visitas se incrementaban notablemente ás 03:00 AM. Tempo despois repararon en que se trataban de visitas desde Arxentina, podendo comprobar a vizosidade e o carácter global da comunidade galega. Paréntese: a día de hoxe, con ferramentas máis precisas para identificar a orixe das visitas, pódese constatar como *s principais usuari*s da páxina atópanse en (por esta orde): A Coruña, Santiago, Madrid, Vigo, Londres, Pontevedra, Barcelona, Lugo e Ourense.

Pasado algún tempo decatáronse de que debían pasar de ser xornalistas a expertos en documentación, poñendo a disposición da xente os seus fondos dunha maneira sinxela e atractiva. O último dos cambios no deseño da web foi provocado pola confirmación de que lograran pouco engagement (non se interactuaba nin se xeraban debates nin retuiteos). Preguntáronse por entón se non estarían a producir demasiada información, indixerible pola audiencia.

Desde hai poucas semanas dispoñen dun novo deseño onde tratan un tema semanal e as noticias se reducen (menos e de menor extensión), nun afán de posicionarse con maior intensidade nas redes sociais.

Ligado a isto, Manuel Gago explicounos que cada vez menos persoas acuden aos medios directamente, e cada vez máis buscan un contido concreto a través de facebook ou twitter. Así mesmo, está caendo a audiencia dos medios de comunicación en papel, pero tamén nas súas versións dixitais. En canto á presencia da cultura nos medios galegos, 3/4 das noticias refírense a contidos non galegos, e na meirande parte deles a sección de cultura estase a diluír en seccións máis amplas (entretemento, xente, tendencias…). En xeral os medios galegos resisten polo seu vínculo territorial, polo cal as redaccións de “local” dificilmente se achicarán.

E rematou Manuel a primeira parte cuestionándose se existe un público da cultura per se. Ao seu xuízo, máis ben hai áreas específicas de interese (literatura, ciencia, arte contemporánea, música, audiovisual…) que son moi pouco porosas entre si.

Na segunda parte, Gago falounos do seu traballo na ciencia arqueolóxica, máis en concreto arredor dos castros e de como estes se foron significando popularmente ao longo dos séculos. Do seu punto de vista, os castros deberan ser considerados como un equipamento público máis, cun papel na vertebración da comunidade local e da súa memoria colectiva, alén da súa mera utilidade turística. O tramo final da clase dedicouna a mostrar algúns exemplos de dinamización comunitaria a través da recuperación de castros, como nos casos da Torre dos Mouros (Lira), Castro de Mallou (Carnota) e Croas de Niñóns (Ponteceso).

Foto Lucía Pita

María Yáñez e a contorna dixital: comunidades e creación colectiva

Celebramos unha nova sesión adicada á comunicación na contorna dixital, pero desta volta analizando a perspectiva das novas lóxicas de comunidade e as posibilidades de creación colectiva, non só de contidos, senón tamén de proxectos en común. Para falar de todos estes temas convidamos a María Yáñez, especialista en contidos dixitais e en distribución e promoción audiovisual en internet.

María é licenciada en Xornalismo e Máster en Estudos Culturais e Literarios, leva máis de 15 anos traballando en cine, televisión e internet, e explorando as interseccións entre estes medios. É socia e co-fundadora de A Navalla Suíza, empresa de comunicación dixital, e co-editora de EMBED.at, publicación en torno ao audiovisual integrado. Traballa de xeito independente como profesora de novas narrativas dixitais (MPXA, ESCAC, UNIA…) e tamén deseñando e executando estratexias de contidos dixitais e comunicación online para distintos proxectos relacionados co audiovisual. O seu último proxecto é Screenly, unha plataforma de distribución de cine en salas baixo demanda.

 

Comezamos a aula debatendo arredor do que consideramos “contido dixital” e as súas particularidades. Os contidos perderon o seu “valor industrial” e a súa importancia atópase cada vez máis ligada á experiencia que podemos vivir a través deles. Por outra parte vimos tamén como sobra oferta e o que falta é tempo e capacidade de atención.

O acceso aos contidos, polo tanto, xa non é o reto, tampouco o seu consumo convencional. Búscase agora estender a experiencia e lograr niveis maiores de engagement (implicación) por parte das persoas usuarias. Neste sentido foi interesante o repaso polos distintos niveis da cadea do compromiso e a participación (ver fotografía).

2015 05 22 maria yañez - fotos alicia padin6_peq

 

Actualmente tod*s (potencialmente) somos prosumidores (produtores + consumidores) e isto provoca que moitos aspectos da comunicación e incluso da economía estean mudando cara unha lóxica de colaboración entre iguais (p2p). Analizamos tamén as distintas motivacións que fomentan a nosa participación, así como a diferencia entre esta e a simple interacción.

Arredor do debate sobre a participación, María recomendounos a obra “Memecracia” da xornalista Delia Rodríguez, que na súa presentación comparte a seguinte reflexión: “Memecracia é o sistema no que vivimos inmersos. Un mundo no que internet multiplicou a información e os medios de comunicación tradicionais fallaron. Un lugar desconcertante no que as ideas que logran captar a atención cidadá e guiar o seu comportamento non son as mellores, nin as máis nobres, nin as máis útiles, nin as máis veraces; só son as máis contaxiosas.

 

Como non todo pode ser dixital, entramos posteriormente en diversos formatos, neste caso presenciais, que nos permiten traballar dende a orientación crowd. En concreto parámonos sobre todo no formato hackathon, orixinario do sector da programación (informática) e que integra os conceptos de maratón e hacker. Trátase de experiencias colectivas e colaborativas de formato intensivo, curta duración e cun obxectivo común, xeralmente prototipar posibles aplicacións e solucións a unha problemática proposta inicialmente. O resultado compártese de xeito aberto, para que outra xente poida seguir co proceso. Un exemplo que vimos foi Popathon.

 

Aínda que xa non se dan o volume de proxectos que xurdiron entre 2008 e 2012, falamos tamén dos proxectos audiovisuais colaborativos. Neste tipo de propostas vimos que paradoxalmente canta máis liberdade se ofrece, menor adoita ser a participación. O recomendábel é propoñer un reto cunhas regras predeterminadas e que permitan colaborar cun esforzo razoable. Algúns exemplos que revisamos foron “Life in a day“, The Are You Happy? Project, The Johnny Cash Project, ultrasound.dev.ber.to, #18DaysInEgypt ou eufalo.tv, no que traballou a propia María.

Comentamos tamén unha liña de traballo que se abriu na rede de Aulas CeMIT para traballar na alfabetización dixital de persoas adultas. Para lograr este fin empregaron como fío condutor a recuperación de memoria fotográfica, audiovisual ou de historias persoais e da propia localidade. Ademais de cumprir os obxectivos de adquisición de competencias básicas como escanear, editar imaxes, subir contidos a internet, etc., os proxectos adquiriron unha dimensión sociocultural moi potente de recuperación da memoria común.

 

O primeiro que comentamos nesta liña foi Memoria de Muller, da que xa non existe web pero dos que todos os vídeos seguen dispoñibles en youtube. Outros proxectos que o segueron foron Riotorto no Tempo, desenvolvido por A Navalla Suiza, que posteriormente liberaron, permitindo a descarga do código desta ferramenta, o que serviu de base para novos proxectos como Memoria de Sada ou Fálame de San Sadurniño.

Nunha liña similar estaría o Proxecto Socheo, creado na Guarda no 2011 para localizar, inventariar e estudar os arquivos audiovisuais gravados na comarca do Baixo Miño. Recentemente participaron na creación da Red de Cine Doméstica, formada por nove iniciativas de todo o estado dedicada á recuperación, conservación e difusión do cinema doméstico nos seus diferentes soportes.

Xa para rematar a sesión contrastamos con María os distintos proxectos que están a desenvolver os equipos na aula. Nese momento saíron exemplos de documentais expandidos como Living Los Sures, a partir do cal vimos como a motivación para a participación soe ser máis potente nun momento de conflito, que neste caso foi o proceso de xentifricación deste pequeno barrio de Brooklyn.

Outras mostras moi interesantes de traballos nos que colaborou e que vimos neste tramo final foron o da web da escavación arqueolóxica do Castelo de Rocha Forte e a plataforma en internet da compañía escénica Chévere: redenasa.tv.

 

 

* A foto de cabeceira foi realizada por Lucía Pita e a do corpo do post por Alicia Padín.

Rubén Bastón, marketing dixital e medios sociais

Nunha das sesións máis amenas do Curso, polo estilo desenfadado do convidado, recibimos a Rubén Bastón, responsable de Marketing e Comunicación en Elogia. Coordinador de equipos, relator e profesor de medios sociais e marketing online, Rubén tamén é un apaixonado do baile e da música tradicional galega.

 

Empregando o VI Estudio Anual sobre Redes Sociales en España, realizado por IAB Spain e Elogia, comezamos a aula falando sobre medios sociais e as distintas implantacións e perfil de usuarios que teñen as maioritarias no noso territorio.

Seguindo coas redes sociais, sinalou tamén algunhas das claves sobre as que funcionan: a colaboración, a democratización, a comunicación bottom-up, a meritocracia, o beta perpetuo e a transparencia. A maiores comentou que a participación dos usuarios en calquera rede é desigual, cunha minoría que aporta contidos e unha maioría que actúa como meros espectadores.

De entre a mareira de términos anglosaxóns que invadiu a aula, destacou a importancia que Rubén lle deu ao inbound marketing, co obxectivo de atraer usuarios a través da xeración de contido de valor, cun claro compoñente emocional.

 

Entramos a continuación nas claves para xerar unha estratexia efectiva de marketing social, para o cal empregamos o enfoque do modelo POST.  Con el analizamos en primeiro lugar cal é o noso público (people), despois definimos os nosos obxectivos (objectives), a continuación a estratexia para logralos (strategy) e finalmente escolleremos as ferramentas que nos permitan desenvolvela (technology).

Aínda que pareza obvia esta secuencia, resulta demasiado habitual ver como se comeza polo final, abrindo por exemplo un perfil nunha rede social sen analizar antes a quen nos diriximos e polo tanto, se esa ferramenta é a máis interesante para o noso público.

Dentro dos obxectivos, revisamos os principais que podemos marcar: reach (quero chegar a máis xente), leads (quero conseguir cousas dos demais), loyalty (quero que sempre conten comigo), advocacy (quero que falen ben de min), branding (quero que me recoñezan), curation (quero que o usuario reciba só o que precise) e intelligence (quero aprender da comunidade).

De cara a definir as estratexias, recomendounos tres pasos básicos: imaxina, constrúe e mide. Afondamos tamén no traballo de Malcolm Gladwell, especialmente no seu libro “The Tipping Point: How Little Things Can Make a Big Difference” (2000), onde se empregou por primeira vez o término “viral”, ao realizar unha analoxía entre as epidemias virais e as epidemias sociais. Unha epidemia viral depende do axente, a forza do virus e o ambiente mentres que a viralidade dun contido na rede (epidemia social) depende das persoas (lei dos poucos), a forza do movemento (o factor pegañento) e o contexto en que se desenvolve, xa que deben existir tamén unhas condicións que favorezan a expansión.

Retomando de novo o VI Estudio Anual sobre Redes Sociales en España, puidemos analizar cal é o nivel de implantación, intensidade de uso, segmentación e outros moitos detalles que nos permiten identificar as plataformas (technology) máis adecuadas.

Finalmente, a modo de estudo de caso próximo, comentamos a campaña de crowdfunding para o disco da Asociación Cultural na que participa Rubén: Elelelos.

Participando en Zinc Shower 2015

Arredor do Curso desenvolvemos diversas actividades co obxectivo de coñecer novos proxectos, nov*s profesionais e en definitiva, crear rede. Sen dúbida, unha das máis interesantes foi a viaxe ao ZINC SHOWER 2015, en Matadero Madrid.

Diego Parajó, socio de Xeneme Proxectos Sociais, xunto con África Rodríguez, co-xestora e fundadora do Coworking-Pontevedra Espacio Arroelo, desenvolveron un obradoiro dentro da programación oficial da feira, como parte da colaboración entre os promotores do Curso e a organización de Zinc Shower. Co título “Dinamizar – Empoderar – Dinami(t)ar: como activar procesos colectivos” descubrimos como as comunidades e organizacións enfróntanse aos retos e como podemos usar eses procesos como disparadores do cambio e o emprendemento social e cultural.

 

 

* A foto de grupo na entrada da Nave 16 de Matadero é autoría de Xela Rodríguez – 7Hcoop. Graciñas!

Luís Álvarez Pousa, Sonia Díaz e a comunicación na cultura

O pasado venres contamos coa presenza de dous grandes expertos en comunicación cultural, Luís Álvarez Pousa e Sonia Díaz.

Luís é profesor titular de Xornalismo na USC e director da revista Tempos Novos, pero tamén ocupou os cargos de Director Xeral de Cultura na Xunta de Galicia (1983-85) e Coordinador Xeral de Videovoz TV. Precisamente pola súa rica experiencia persoal, e dado o escaso tempo dispoñible (unha hora), pedímoslle que se centrase na súa traxectoria, na aprendizaxe que foi destilando, e non tanto no marco teórico da comunicación cultural.

Comezou explicando as claves do seu período á fronte do departamento de cultura da Xunta, e que poderíamos definir como o intento de rachar cunha cultura mortuoria, de celebracións de aniversarios, para comezar a definir unha estratexia desde, por e para Galicia, inspirada nos novos aires que estaba a impulsar o ministro francés Jack Lang. Por entón comezaban a nacer as conferencias internacionais sobre cultura auspiciadas por Nacións Unidas. Nos anos 70 e 80 eses debates xiraron en torno ás industrias culturais, os grandes emporios da comunicación, a necesidade da participación da cidadanía, a defensa da diversidade cultural, etc. Os anos 90 supuxeron un impasse, pero a partir de 2001 retomáronse os debates na esfera internacional debido ao impacto das novas tecnoloxías nas formas de facer cultura.

Logo dun intercambio de opinións na aula, Luís Álvarez Pousa mostrounos algunhas boas prácticas en políticas culturais, e que se asociou á existencia dunha estratexia meditada. Como no caso noruegués, onde o Estado promoveu cines públicos. Ou como as liñas emprendidas baixo o seu mandado, de apoio e revitalización do Festival de Ortigueira ou da Mostra de Teatro de Ribadavia. Esa foi unha das trabes mestras das súas políticas culturais: dar cancha ás iniciativas sociais máis que tentar monopolizar a escena, dotarse dunha visión a medio e longo prazo máis que limitarse a distribuír o orzamento.

Do conxunto do seu argumentario, quedámosnos cunha idea central: a cultura, se está viva, debe reflectir o cambio social, e polo tanto o conflito inherente a todo cambio. Do contrario estamos a falar dunha cultura amortecida e institucionalizada.

 

2015 04 24 sonia diazA continuación, Sonia Díaz desenvolveu unha sesión cunha orientación eminentemente práctica, centrada no deseño e execución dun plan de comunicación para un proxecto cultural.

Para este plan, a estrutura básica que estivemos a revisar exhaustivamente comporíase de 8 apartados: Diagnose, Obxectivos, Públicos, Soportes, Estratexias e tácticas, Accións e materiais, Cronograma e Orzamento.

Ao longo da aula, coñecemos tamén novas tendencias, ferramentas e liñas de traballo dentro da comunicación cultural .

Debatemos sobre os medios de comunicación e o que podemos agardar do xornalismo cultural, do xornalismo local e dos soportes pensados para o entretemento. No que se refire á web e as redes sociais falamos sobre os pros e contras, pero tamén sobre desexos e realidades nestes eidos, sen esquecer canles de comunicación directa como a cartelería, guerrilla, accións promocionais e a comunicación no corpo a corpo. Outra reflexión interesante levounos ao “camiño do medio”,  patrocinios e colaboracións pensados por e para a comunicación, como é por exemplo o crowdfunding.

Adicamos a hora final a contrastar os proxectos do alumnado e as súas estratexias de comunicación.

Diego Parajó, Beatriz Fontán e a participación dos públicos

Estamos en pleno proceso de traballo práctico e con este enfoque afrontamos dúas sesións arredor dos destinatarios dos nosos proxectos e accións. Máis aló de pensar neles como receptores pasivos dunha actividade, quixemos convidar a dúas persoas que na súa actividade profesional traballan na participación activa e na implicación do máximo número posible de axentes.

Así, con nós estivo de novo Beatriz Fontán, coa que revisamos os pasos para o deseño e activación dun plan de xestión de públicos. Por outra parte, Diego Parajó falounos de participación e empoderamento de comunidades, así como da activación de procesos colectivos.

 

A primeira recomendación de Beatriz foi que empregásemos o noso coñecemento, xa que “todas e todos nós fomos, somos e seremos público”. Neste sentido, temos que poñernos nese papel e preguntarnos que demandamos nós e que estariamos dispostos a achegar a cambio dunha experiencia cultural.

2015 04 17 diego e fontán 4peqTomando como referencia o recente encontro profesional de xestión cultural Pública 15, compartiu a continuación algunhas das conclusións que neste foro definiron como prioritarias para a profesión:

• Formar públicos.
• Conectar cos públicos.
• Coñecer aos públicos.
• Abrirse á participación dos públicos.
• Organizarse pensando nos públicos.
• Consolidar comunidades de públicos.

Fixemos despois memoria das súas anteriores sesións no Curso, parándonos especialmente nas implicacións do marketing relacional nos novos xeitos de traballar coas audiencias da cultura. Destacamos tamén a transversalidade como factor clave na constitución dunha equipa de traballo con todas as persoas que interaccionan cos públicos (front office e back office).

Entrando xa nos aspectos a ter en conta nunha diagnose da situación de partida falamos de analizar as prioridades, estratexias e ferramentas empregadas ata o momento, os sistemas de prezos e promocións establecidas, os perfiles de públicos actuais, os produtos de oferta e de demanda, a comunicación feita (a voz) e recomendou tamén preguntar moito tanto directamente como a través de enquisas.

Posteriormente debemos establecer uns obxectivos e comentamos a formulación de obxectivos SMART: ESPECÍFICO, MEDIBLE, ALCANZABLE, REALISTA e TEMPORALIZADO.

A segmentación de públicos foi o seguinte gran tema. Unha vez realizada a súa identificación, hai que fixar obxectivos específicos en función do perfil de consumo de cada uno destes segmentos, deseñar estratexias de fidelización, activación e captación, así como definir accións específicas para cada estratexia.

Á hora de revisar exemplos de proxectos reais, baseámonos en varias liñas de traballo que Beatriz destacou especialmente:

1. Diversificar, incrementar e regularizar as prácticas do públicos activos.
2. Xestionar a comunidade de públicos implicados.
3. Captar novos públicos a partir da demanda latente.
4. Investir na formación de gustos e valores en nenos e adolescentes.
5. Crear interese polas prácticas culturais en públicos con demanda inexistente.

Para rematar a súa sesión e como xa é habitual, revisamos algúns dos proxectos nos que está a traballar o alumnado.

 

2015 04 17 diego parajóPola súa banda, arredor da temática da participación e o empoderamento de públicos, Diego Parajó trasladou á aula algunhas das prácticas para a activación de procesos colectivos.

DINAMIZAR-EMPODERAR-DINAMI(T)AR foron os tres bloques nos que dividiu a sesión. Para o derradeiro serviuse da súa propia experiencia profesional e empresarial, así como da evolución das políticas culturais e as de traballo social, especialmente no eido da xuventude.

Para achegarse á tarefa de DINAMIZAR, recomendounos establecer tres pasos básicos: Investigar, empatizar, explorar. Nesta liña estivemos a falar tamén da importancia de adoptar un enfoque socio-afectivo como guía para o noso traballo: Sentir, pensar, actuar.

Falando xa de EMPODERAR, situámonos en primeiro lugar comentando o significado e a orixe do termo:

A orixe da filosofía do empoderamento atópase no enfoque da educación popular desenvolvida nos anos 60 a partir do traballo Paulo Freire. O enfoque participativo xorde no campo do desenvolvemento dos anos 70; e consiste en “un proceso de redución da vulnerabilidade e no incremento das propias capacidades dos sectores pobres e marxinados, que conduce a promover entre eles un desenvolvemento humano e sostible”.

O concepto foi proposto por primeira vez a mediados dos 80 por DAWN (1985), unha rede de grupos de mulleres e investigadoras do Norte e do Sur, para referirse ao proceso polo cal as mulleres acceden ao control dos recursos (materiais e simbólicos) e reforzan as súas capacidades e protagonismo en todos os ámbitos. Desde este enfoque máis feminista, o empoderamento das mulleres abarca desde o cambio individual á acción colectiva, e supón a alteración radical das estruturas e procesos que reproducen a posición subordinada das mulleres como xénero.

O empoderamento é un proceso que propicia que as mulleres e outros grupos marxinados incrementen o seu poder, isto é, que accedan ao uso e control dos recursos materiais e simbólicos, gañen influencia e participen no cambio social.

 

2015 04 17 diego parajóPara nós, un dos obxectivos principais dese empoderamento será potenciar a cultura colaborativa. Fiando con isto, estivemos a comentar experiencias cooperativas e analizamos os principios da economía social:

– Primacía das persoas sobre o capital.
– Aplicación de resultados orientados ao desenvolvemento sostible, ás persoas que conforman as organizacións e ás súas contornas inmediatas.
– Desenvolvemento do coñecemento e das competencias.
– Capacidade de autoxestión, democracia interna e independencia con respecto aos poderes públicos.
– Promoción da igualdade.
– Desenvolvemento e fomento da cooperación.
– Responsabilidade e compromiso interno e cara á sociedade e o medio ambiente.

Foi en definitiva unha sesión moi dinámica, difícil de transcribir sen vivila e no que tamén se falou moito sobre innovación social, tribus, liderados baseados na confianza, conexións, cultura de comunidade ou RSE.

Beatriz Pereira e as técnicas de investigación de marketing

Nunha nova sesión do Curso visitounos Beatriz Pereira, responsable de Investigación Comercial en R e Consultora Asociada en iuni. Con máis de 14 anos traballando en investigación para sector privado e público, é licenciada en Psicoloxía pola USC, cun posgrao en Investigación de Comportamento do Consumidor, Investigación Comercial e Mercado.

Comezamos con ela unha serie de sesións máis centradas en ferramentas prácticas, introducindo neste caso utilidades e principios de investigación do mundo do marketing. O obxectivo era coñecer aquelas técnicas trasladables á identificación de necesidades e oportunidades nos públicos da cultura, máis aló do emprego da intuición e a experiencia, ferramentas ás que tradicionalmente se viu limitada a análise de audiencias no noso sector.

 

beatriz-pereiraIniciamos a aula revisando conceptos básicos da investigación en marketing cultural, como por exemplo os factores externos, internos e situacionais que nos definen como usuarios, participantes ou consumidores culturais.

Falamos a continuación do sistema de información de marketing (SIM), que está composto polo conxunto de persoas, procedementos e ferramentas que participan no proceso de investigación. As funcións principais do SIM son valorar as necesidades de información, obter a información demandada e finalmente poder facilitala aos interesados no tempo adecuado.

Repasamos os perfiles profesionais que participan nos equipos de investigación e entramos en detalle nos distintos tipos de estudios que podemos realizar, como por exemplo: usos e actitudes, segmentación, imaxe e posicionamento, saúde da marca, desenvolvemento de produto/servizo, comunicación e publicidade, ou satisfacción e fidelidade.

Foi unha clase moi participativa, onde se lanzaron numerosas preguntas arredor de aplicacións prácticas dos contidos que foron detallándose. Así mesmo, realizamos na aula un exercicio práctico de deseño dunha enquisa.

No último tramo da aula comentamos as diferentes fontes de información que podemos ter ao noso acceso. Así mesmo, distinguimos entre as metodoloxías cuantitativas, empregadas como indica o seu nome para medir e cuantificar, como enquisas ou censos e as metodoloxías cualitativas, como os focus group ou as entrevistas en profundidade, máis adecuadas para diagnose ou as primeiras fases da investigación, onde o que buscamos é valorar opinións, xuízos e valoracións.

Afondamos a continuación nestas diferentes técnicas de obtención de información e nalgunhas recomendacións para, por exemplo, seleccionar participantes nos estudos, definir os tamaños das mostras, establecer as fases do traballo de investigación ou escoller as ferramentas máis adecuadas aos nosos obxectivos.

Para rematar e dado o perfil técnico preciso para a maioría de estudos, realizamos un repaso polos elementos imprescindibles dun briefing que nos permita trasladar a un provedor a información clave do proxecto, o contexto e a información que desexamos descubrir. Este documento resultaranos de gran utilidade cando como xestores culturais optemos por subcontratar os servizos de investigación.

Héctor Pose e a acción cultural local

Nesta aula acompañounos Héctor Pose, doutor en psicopedagoxía, profesor da Universidade da Coruña, ex-técnico municipal de cultura do Concello de Malpica, co-impulsor do proxecto Interea e especialista en cultura e cidade.

A sesión estivo dividida en tres partes: planeamento estratéxico en cultura, Axenda 21 da Cultura e presentación de proxectos culturais imaxinativos e innovadores. Ao comezo da aula, Héctor advertiunos que a súa exposición se ía centrar na cultura desde o sector público, aínda que faría referencia a boas prácticas desde o ámbito privado.

 

O planeamento estratéxico en cultura é un método de elaboración de políticas culturais que fai énfase na conectividade e o traballo en rede, na posta en valor dos recursos dunha localidade e na confluencia dos esforzos do goberno local cos axentes económicos e os axentes socioculturais. Parte da consideración de que a cultura non é un feito illado no territorio senón que está mergullado no ecosistema local ao que pertence. Algúns dos principais obxectivos do planeamento estratéxico en cultura son: 1) axudar a gañar competitividade e calidade de vida; 2) reducir incertezas e anticipar cambios; 3) alentar a participación da poboación; 4) xerar capital social comunitario; 5) afondar na corresponsabilidade das partes; 6) visualizar mellor as prioridades e retos do municipio.

 

Antes de explicarnos as chaves da Axenda 21 da Cultura, Héctor preguntouse o por que da disparidade de políticas culturais entre concellos galegos, ás veces limítrofes. Unha das respostas estribaría na falla duns métodos, coñecementos e formación en políticas culturais compartidos entre *s responsables polític*s, técnic*s municipais, representantes asociativ*s, etc. Así, o impulso das iniciativas culturais estaría condicionado á boa vontade ou ao voluntarismo de individuos ou pequenos colectivos, o que a longo prazo supón unha febleza. A este respecto, lembrou que a única obriga legal no ámbito da cultura para os concellos de máis de 5.000 habitantes é a de dispor dunha biblioteca municipal.

A Axenda 21 da Cultura é un documento que recolle unha serie de principios e recomendacións sobre políticas culturais urbanas. Foi elaborada dun xeito participativo por representantes de máis de 500 cidades. Algunhas ideas – forza son: a procura dun proxecto cultural consensuado, a valoración da diversidade, a concepción da política cultural como un quefacer cívico – social, a aposta por proxectos transversais (entre diferentes departamentos do municipio) e a creación de partenariados público – privado – sociais.

 

Na terceira parte da clase Héctor Pose expuxo algúns exemplos de boas prácticas en xestión e políticas culturais:

Libraría Nova Colón, na Coruña. Espazo de encontro afectivo e educador, con alta rendibilidade social (que por desgraza vén de pechar).

Cámara Municipal de Portimão: citou dous exemplos de iniciativas valiosas. Por unha banda, o proceso participativo para decidir os usos dun edificio público (que finalmente se dedicou a arquivo e biblioteca). Durante as obras, o valado informou de todo o proceso e da historia do inmoble. E por outra, os mupis de información coa oferta cultural estival, e que agrupan as programacións públicas, privadas e asociativas.

Fantasiarte (en Palmela, sur de Lisboa). Actividade educativo – cultural para nenos de 0 a 16 anos e que se estende durante todo o curso académico. O traballo realizado é exposto a final de curso no Teatro São João.

Creative Cities: rede de profesionais da xestión cultural en Canadá.

– En Deià (Mallorca), organización de faladoiros de pequeno formato entre veciños e veciñas do pobo e artistas consagrad*s.

Arts@Leeds. Interesante programa de creación de novos públicos.

Disonancias (Euskadi). Antecedente do proxecto “Conexiones Improbables“, de busca de vías de colaboración de artistas e pensador*s con empresas, estimulando a innovación e a creatividade das mesmas.

Teatro Veciñal (Concello de Ferrol). Proxecto de dinamización teatral dos barrios e zona rural de Ferrol, co obxectivo de crear novos públicos para as artes escénicas, favorecer o xurdimento de novos talentos da escena e facilitar a expresividade popular arredor das problemáticas da comunidade.

Interea. Programa de investigación, formación, encontro e divulgación sobre a xestión cultural na provincia da Coruña. Impulsado pola Deputación Provincial da Coruña e as Universidades de Santiago e A Coruña. Entre 2001 e 2008 foi o principal espazo provincial de encontro entre técnic*s municipais de cultura, responsables polític*s, artistas, investigadores e tecido asociativo, contribuíndo a vertebrar o sector. Experiencia que foi presentada en Europa e América como unha boa práctica internacional e que serviu de inspiración a outras semellantes en diversos países.

A aula concluiu cun debate aberto sobre a profesión de xestor/a cultural na actualidade.

 

Vermú con… Jaume Colomer

En colaboración coa Asociación Galega de Profesionais da Xestión Cultural e outros colectivos profesionais galegos, abrimos unha serie de encontros informais con docentes foráneos que participan da nosa iniciativa formativa. A idea é establecer un punto de encontro, sen periodicidade fixa, pero que nos permita compartir un vermú/café entre profesionais, estudantes e coa participación de personalidades de referencia para a nosa profesión, superando o formato de charla unidireccional.

Despois das primeiras citas con Roberto Gómez de la Iglesia e Susana Marques, contamos nesta ocasión con Jaume Colomer, profesor da Universitat de Barcelona, consultor cultural e unha das referencias en xestión de públicos da cultura, temática sobre a que xira a conversa.

 

jaume-colomerLicenciado en Filosofía e Letras, Jaume Colomer é Profesor Asociado do Departamento de Teoría e Historia da Educación da Universitat de Barcelona, onde imparte as materias Xestión Cultural, Estudo de públicos e políticas de programación.

Dende o ano 2003 é Director de BISSAP, consultoría de xestión cultural especializada en artes escénicas. Coordina a secretaría técnica do Cercle de Cultura e de La Unión de Asociaciones Empresariales de la Industria Cultural Española. É Comisario de Mercartes 2014, Asesor do Goberno do Perú para a xestión do Gran Teatro Nacional e director da editorial Cuadernos Gescénic.

Anteriormente foi Xerente da empresa Tres per 3, S.A. dedicada á produción e exhibición de espectáculos teatrais en Barcelona (1999-2003) e Director de Servizos de Educación, Cultura i Cooperación do Concello de Sabadell (1996-1999), como tamén tivo diferentes responsabilidades directivas nas Áreas de Mocidade, Asuntos Sociais e Deportes do Concello de Barcelona (1979-1995).

É tamén autor de diversas publicacións sobre cultura e educación, e colaborador habitual da revista Artez onde publicou máis de 50 artigos sobre xestión escénica. En Cadernos Gescénic publicou: (2007) “A xestión das artes escénicas en tempos difíciles” e, xunto con Jordi Selas, (2009) “Mercadotecnia das artes escénicas. Creación e desenvolvemento de públicos”. A súa última publicación é (2012) “Guía legal e financeira das artes escénicas en España, do Instituto Autor”. Ten activo un blog sobre “Os públicos da cultura“.

 

  • Cando e onde? Sábado 14 de marzo de 2015 ás 12:00 na zona vella de Compostela (o local será comunicado ás persoas asistentes).
  • Como inscribirse? Escribindo ao correo do Curso: formacion@xestioncultural.com
  • Custe? De balde para asociad*s de colectivos profesionais convidados.
  • Prazas limitadas

 

.

.