Curso de Experto Universitario en Xestión Cultural na Universidade de Santiago de Compostela (2014-15)

Jaume Colomer, os públicos da cultura

Iniciamos un novo módulo coa visita de con Jaume Colomer, profesor da Universitat de Barcelona, consultor cultural e unha das referencias en xestión de públicos da cultura, temática sobre a que xirou principalmente a aula.

Na sesión abordáronse aspectos clave como o propio concepto de públicos culturais, os procedementos para identificalos e coñecer os seus intereses, gustos e necesidades, as finalidades e estratexias de xestión que podemos aplicar, as oportunidades que nos ofrece a aplicación das metodoloxías e ferramentas da mercadotecnia, así como o proceso de elaboración dun plan de xestión de públicos.

 

* Foto principal por Raúl Marín

Financiamento cultural, unha ollada ás sesións de presentación de proxectos con patrocinadores

Aínda que estamos xa inmersos no último trimestre, facemos unha pausa para recuperar a experiencia do recente peche do segundo módulo do Curso, o dedicado ao financiamento cultural.

Na primeira parte da sesión, na aula da Facultade de Económicas, os equipos expuxeron os seus proxectos para sometelos ao contraste avaliador do resto de compañeir*s.

2015 03 06-07 presentacion-aula

O equipo de Moe o Son na presentación ante compañeir*s na aula

Unha parte importante da experiencia do Curso baséase en “aprender facendo” e na colaboración en equipo. Seguindo esta premisa, dende o comezo das aulas unha parte do alumnado está a deseñar catro proxectos dende cero, co apoio dos titores do Curso. Despois de defender en decembro unha primeira proposta ante docentes e expert*s en activo, durante este comezo de 2015, definiron unha estratexia de financiamento para facelos viables.

Os proxectos en marcha actualmente son Moe o Son, intervención cultural en muíños rehabilitados de Porto do Son; En-vite un proxecto audiovisual e sociocultural de posta en valor da historia do barrio de Vite, en Santiago de Compostela; Terra Loba, proposta transmedia e de turismo cultural arredor das lendas previas ao Camiño de Santiago; e Cóntocho, que persegue o obxectivo de rescatar o patrimonio inmaterial dunha bisbarra, a través do diálogo interxeracional e empregando as tecnoloxías móbiles.

Outra parte do alumnado realizou estudios de caso sobre as estratexias de financiamento de diversos proxectos e entidades, como son o Marco de Vigo, Festival de Cans, Museo do Pobo Galego e tamén unha comparativa entre o financiamento en espazos auto xestionados en Galicia e noutras experiencias foráneas.

 

Ao día seguinte desprazámonos ao Centro Sociocultural de Vite, onde nos acompañaron María Garrido, directora de marketing de Bodegas Martín Códax; José Luis Maestro, director de competitividade na Axencia de Turismo de Galicia; e Teresa Otero, animadora sociocultural no CSC de Vite.

Durante a primeira hora, celebramos unha mesa redonda onde coñecemos as liñas de traballo das persoas convidadas e debatemos sobre os principais criterios á hora de tomar a decisión de apoiar un proxecto.

Xa para finalizar, realizamos unha serie de simulacións de entrevistas con María, José Luis e Teresa como responsables de potenciais entidades colaboradoras, nas cales tres dos equipos tiñan que presentar o seu proxecto e intentar pechar unha proposta de colaboración.

O exercicio permitiunos traballar sobre moitos aspectos deste tipo de entrevistas, así como contrastar posteriormente coas persoas convidadas como vían os proxectos que está a desenvolver o alumnado. O equipo de Terra Loba apostou por unha presentación con pantalla ante José Luis Maestro, Moe o Son e En-vite desenvolveron un formato de entrevista de despacho ante María Garrido e Teresa Otero, respectivamente.

Con todo este retorno, os equipos deberán agora afinar os seus proxectos e deseñar unha estratexia de marketing e comunicación para o seu lanzamento. Seguimos!

* Parte das fotografías (as boas) foron realizadas polo compañeiro Raúl Marín ;)

Vermú con… Susana Marques

En colaboración coa Asociación Galega de Profesionais da Xestión Cultural, iniciamos unha serie de encontros informais con docentes foráneos que participan da nosa iniciativa formativa. A idea é establecer un punto de encontro, sen periodicidade fixa, pero que nos permita compartir un vermú/café entre profesionais, estudantes e coa participación de persoalidades de referencia para a nosa profesión, superando o formato de charla unidireccional.

A primeira cita foi con Roberto Gómez de la Iglesia e a seguinte será con Susana Marques, fundadora e directora da empresa portuguesa de consultaría e xestión cultural Setepés, desde hai 15 anos. Susana é consultora da Unión Europea e membro de “A Soul for Europe EEIG”, así como profesora convidada na Escola Superior Artística do Porto.

Asiste como experta en coordinación e financiamento de proxectos europeos, temática sobre a que iniciaremos a conversa.

 

  • Cando e onde? Sábado 28 de febreiro de 2015 ás 12:00 na zona vella de Compostela (o local será comunicado ás persoas asistentes).
  • Como inscribirse? Escribindo ao correo do Curso: formacion@xestioncultural.com
  • Custe? De balde para asociad*s AGPXC.
  • Prazas limitadas

 

.

.

Susana Marques e o financiamento europeo

O venres pasado visitounos Susana Marques, directora da empresa de xestión cultural Setepés, así como consultora da Unión Europea e experta en desenvolvemento das industrias creativas.

Susana Marques fixo unha exposición eminentemente técnica, móstrándonos as diferentes liñas de financiamento europeo ás que se poden acoller os proxectos culturais. A comezar, ensinounos a estrutura da Comisión Europea, con 28 direccións xerais, nas que dúas teñen particular interese para nós: a de política rexional e a de educación, cultura, xuventude e deporte.

Os programas de cultura da UE están xestionados pola EACEA (Axencia europea da educación, cultura e deporte), e os de política rexional canalízanse a través de dous programas operativos: FEDER e INTERREG (para a cooperación transfronteiriza).

susana-marquesDentro dos programas lanzados desde EACEA, o máis relevante para o ámbito cultural é o Europa Creativa, que por vez se divide nos subprogramas Cultura e Media. O subprograma Cultura contempla: 1) proxectos de cooperación, de pequena escala (até 200.000 € e cun cofinanciamento europeo de até o 60%) e de grande escala (até 2 millóns de euros e cun máximo de cofinanciamento europeo dun 50%); 2) respaldo a redes europeas (iniciativas dun custe máximo de 250.000 €, cun cofinanciamento europeo do 80%, e con, ao menos, 15 membros); 3) apoio a plataformas europeas para a mobilidade de artistas e xestores culturais (iniciativas dun valor máximo de 500.000 €, cun 80% de cofinanciamento europeo e mínimo de 10 membros); e 4) tradución literaria (importe máximo de 100.000 € por proxecto e cofinanciamento europeo de até un 50%).

No que atinxe ao subprograma Media, Susana Marques só se detivo na liña de apoio a festivais de cine europeo, nos que debe haber (para acollerse a axudas da UE) un 50% de filmes nacionais e un 50% de películas de outros 15 países europeos.

En canto aos fondos de política rexional FEDER e INTERREG V, pódense consultar na web da Consellería de Facenda da Xunta de Galicia. En breve presentarase o programa operativo FEDER 2014 – 2020, no que é probable que se inclúan contidos de cultura e de aposta polo gasto en proxectos inmateriais (non infraestruturais). O INTERREG V, de cooperación entre Galicia e Norte de Portugal, ten o seu centro de xestión na cidade do Porto.

Unha vez rematado o repaso polas vías de financiamento europeo, Susana mostrounos o proxecto Arts on Chairs, vencedor do Premio Regio Stars en 2014 e financiado con fondos europeos. O Norte de Portugal, a través da súa Comisión de Coordinación e Desenvolvemento, ten unha liña específica de fomento das industrias criativas, a partir dos recursos recibidos de Bruselas. Unha liña cunha dotación de 40 millóns de euros, e que foi distribuída entre 25 M € para equipamentos e 15 M € para eventos. O proxecto Arts on Chairs é froito desa aposta. Co epicentro no municipio de Paredes, buscou a innovación da industria local do moble (800 fábricas) grazas á colaboración coas industrias creativas (deseño, artes, arquitectura…), implicando tamén a Universidades, escolares e cidadanía.

E para rematar a sesión, fixo unha breve alusión ao crowdfunding, e sobre todo aos Business Angels, empresarios que invisten en proxectos rendibles, tamén en cultura. En Cataluña a administración pública participa como socio nun Business Angel específico para a cultura (BANC).

 

Paulo Rodríguez, financiamento institucional de proximidade

Na sesión do venres 20 de febreiro conversamos con Paulo Rodríguez, director do Teatro Rosalía de Castro (A Coruña), vicepresidente da AGPXC e presidente de RED (Red Española de Teatros, Auditorios, Circuitos y Festivales de Titularidad Pública), arredor do financiamento institucional de proximidade, especialmente no que se refire ás relacións profesionais e empresariais coas administracións públicas.

Durante a aula, puidemos realizar unha introdución aos tipos de entidades que forman parte do sector público e aos aspectos esenciais da contratación e licitación pública de proxectos, servizos e espectáculos culturais. Neste sentido, partimos dunha análise moi sintética do Texto Refundido da Lei de Contratos do Sector Público (TRLCSP): Real Decreto Lexislativo 3/2011, a base que como xestores debemos coñecer para relacionarnos ou traballar na administración.

Fíxose mención2015 02 20 - Paulo Rodríguez tamén á obriga que as empresas e outras formas xurídicas, non os autónomos, teñen dende o 15 de xaneiro de 2015 de presentar exclusivamente factura electrónica.

Continuamos coa tipoloxía de contratos administrativos e os elementos esenciais dos contratos. Foi interesante coñecer algúns aspectos máis prácticos, como por exemplo a confidencialidade que a administración debe salvagardar nas ofertas que recibe e nos importes de cachés artísticos negociados, ou o feito de que un contrato verbal ten validez legal no sector privado pero non cun cargo político ou representante da administración pública.

As alianzas entre sector público e privado ocuparon o seguinte tramo da aula, comentando as distintas opcións para formalizar esta cooperación e tamén as dificultades normativas para adoptar novas prácticas neste eido.

Paulo aproveitou para complementar a explicación realizada nunha sesión anterior por Natalia Balseiro sobre o interesante proxecto de mediación e programación expandida realizado en TRC DANZA 2014, aportando neste caso a perspectiva dende a administración.

Para rematar, coñecemos algunhas claves a ter en conta nunha negociación directa con administracións e espazos de xestión pública, especialmente no referido ás canles de entrada, formato e contido de dossieres informativos, canles de comunicación, tempos e persoas a contactar.

Vermú con… Roberto Gómez de la Iglesia

En colaboración coa Asociación Galega de Profesionais da Xestión Cultural, iniciamos unha serie de encontros informais con docentes foráneos que participan da nosa iniciativa formativa.

roberto-gomezA idea é establecer un punto de encontro, sen periodicidade fixa, pero que nos permita compartir un vermú/café entre profesionais, estudantes e coa participación de persoalidades de referencia para a nosa profesión, superando o formato de charla unidireccional.

A primeira cita foi con Roberto Gómez de la Iglesia, consultor experto en cultura e innovación, especialista na colaboración entre os mundos da cultura e da empresa. Foi durante 25 anos conselleiro delegado do grupo Xabide, unha das empresas pioneiras na península ibérica en xestión cultural, así como coordinador do proxecto Disonancias. Actualmente é director de c2+i e de Conexiones improbables.

  • Cando e onde? Sábado 14 de febreiro de 2015 ás 12:00 na zona vella de Compostela (o local será comunicado ás persoas asistentes).
  • Como inscribirse? Escribindo ao correo do Curso: formacion@xestioncultural.com
  • Custe? De balde para asociad*s AGPXC.
  • Prazas limitadas

 

.

.

Roberto Gómez de la Iglesia: outras conexións entre cultura e empresa

O pasado venres puidemos gozar da exposición de Roberto Gómez de la Iglesia, economista e consultor cultural, director da empresa c2+i e coordinador do proxecto Conexiones Improbables.

Roberto comezou a clase debuxando un contexto actual incerto e neboento, onde cada vez é máis difícil planificar, o que nos obriga a dotarnos de estruturas (empresas, organizacións…) cada vez máis pequenas e lixeiras, e a diversificar riscos, traballando en proxectos moi diversos. Esta situación veu para quedarse e non mudará nin coa fin da crise económica.

O marco de referencia do mercado e das políticas culturais está composto por catro elementos: a oferta cultural, a demanda cultural, a xestión cultural e o financiamento cultural. Pois ben, na actualidade están a cambiar todos os elementos desta ecuación, a comezar polo modo de consumir cultura da poboación e polo tipo de patrocinios. As empresas patrocinadoras están a deixar de achegar cartos para proxectos culturais e comezan a ofertar directamente as súas actividades, nalgúns casos mesmo constituíndo as súas propias empresas culturais. Nesta situación, o noso rol para a ser o de provedor que deseñe proxectos a medida, en función dos intereses e preferencias do cliente. O patrocinio clásico cada vez ten menor relevancia. E polo tanto, debemos buscar novas formas de relación coas empresas.

2015 02 13 roberto gomez de la iglesia

En termos económicos, podemos diferenciar entre prezo, custe e valor. O valor é a percepción do cliente, aquilo polo que está disposto a pagar. Os axentes culturais tendemos a pensar que o valor dos nosos proxectos é moi elevado, pero o habitual é que pouca xente estea disposta a pagar por eles. Nesta tesitura imponse a necesidade de empaquetar e vender ben os nosos proxectos, de “poñelos en valor”. O que tamén implica que non debamos limitarnos a “captar recursos” para a cultura (visión pasiva) senón que precisemos “xerar novos recursos” para a cultura. E se precisamos xerar recursos, ter algo polo que nos paguen, entón debemos coñecer que valoran os clientes, as súas claves de asignación de valor. Ao fin e ao cabo, non vendemos proxectos, senón que vendemos utilidades, ou máis ao concreto, expectativas de utilidade.

Todo o anterior implica que debemos ser heterodoxos e traballar dun novo xeito, reinventármonos, facer as cousas dun modo distinto a como se viñeron facendo. O mundo da cultura debe resituar o seu rol na sociedade actual. O que os axentes culturais podemos aportar ás empresas, o coñecemento que dominamos e lles resulta útil, é o “valor de experiencia”, é dicir: crear significados, favorecer novos espazos de relación, emocionar e, en definitiva, xerar experiencias únicas e memorables. As persoas que traballamos en cultura e creatividade somos *s meirandes especialistas nesta materia.

Para detallar os múltiples campos de traballo en común entre os mundos da cultura e da empresa, Roberto mostrounos o “modelo da ferradura”, un gráfico onde se identifican 11 ámbitos posibles de relación comercial. En paralelo, explicou cales son as vías clásicas de financiamento da cultura, que como moito atinxen a dous dos ámbitos anteriores. Conclusión: quedan numerosas vías por explorar. Para ilustrar esta reflexión, citou un exemplo de fomento da lectura nunha empresa, como fórmula para estimular a innovación, o traballo en equipo, a internacionalización, etc.

A penúltima parte da clase estivo dedicada a explicar as claves do proxecto Conexiones Improbables, centrado na innovación a partir da colaboración entre organizacións e artistas ou pensador*s. Conexiones Improbables susténtase en dous principios: 1) Innovar nos modos de innovar; 2) Apostar pola diversidade para atopar solucións diferentes ante os retos de hoxe. A partir de aí, impulsa e tutela numerosos proxectos de interacción entre axentes culturais e tecido empresarial. Unha das súas últimas experiencias é a de AuzoLab, de colaboración entre artistas e veciñanza dun barrio, para resolver retos cidadáns.

E por último, remarcou algunha idea a respecto do patrocinio para que queden ben fixados os conceptos. Patrocinio é, para a empresa, unha técnica de comunicación baseada na xeración dunha mensaxe comercial indirecta. Nese sentido, para buscar patrocinio, debemos coñecer os valores da empresa á que queremos convencer, e buscar algún que coincida cos propios valores do noso proxecto, ou ben buscar onde coinciden os seus públicos cos nosos. Visto deste xeito, nós, como axentes culturais, somos unha plataforma de comunicación para a nosa empresa patrocinadora ou cliente.

 

A edición e comercialización de produtos culturais con Marcos López

Marcos López, responsable da Área Audiovisual de OQO editora, OQO filmes, foi o noso docente convidado o pasado venres 6 de febreiro. Dentro das distintas liñas de financiamento cultural que estamos a revisar neste 2º trimestre, a súa aula permitiunos coñecer as claves da edición e comercialización de produtos culturais, especialmente os editoriais e audiovisuais. Tamén puidemos achegarnos a diversos proxectos culturais de alfabetización audiovisual e animación á lectura que naceron a partir de albumes ilustrados, o produto referencial de OQO.

Comezamos a sesión repasando a evolución e características das industrias culturais e creativas, termos que Marcos defendeu en base á súa relevante importancia estratéxica dentro das economías e territorios máis desenvolvidos. Nesta economía da creatividade, a materia prima principal serían as ideas, polo que as creadoras e creadores deberan contar cunha especial protección. Tamén resultaría esencial realizar un esforzo maior na identificación das características e demandas dos públicos.

No seguinte tramo os protagonistas foron os dereitos de autor, tanto os morais como, especialmente, os patrimoniais ou de explotación, que son a base sobre a que traballa na edición de produtos culturais. Revisamos as implicacións de ser autor, as distintas figuras que poden ser titulares de dereitos, así como unha panorámica das principais entidades de xestión segundo o tipo de dereitos cos que operemos:

Entidades de xestiónEntidades de xestiónEntidades de xestión

Nunha sesión especialmente participativa, suscitou un gran debate o eido da comercialización dixital de produtos culturais e derivados. Marcos comentou as dificultades coas que se están a atopar nun mercado aínda incipiente para o álbum ilustrado, aínda que tamén remarcou a oportunidade que se abre no terreo educativo, tanto no sistema formal comcocorico oqoo na educación non formal. Segundo el, a través do álbum ilustrado pódese tratar case calquera tema e supón unha ferramenta moi empregada polo profesorado.

Falando xa da traxectoria de OQO editora coñecemos como, dende Pontevedra, crearon un espazo de creación con vocación internacional a través da produción propia en distintas linguas, traballando con autor*s, ilustrador*s e animador*s de todo o mundo e buscando sempre unha ampla diversidade de sensibilidades artísticas.

Para eles, un álbum ilustrado é unha forma de expresión característica, que supón sempre unha significación combinada entre texto e imaxe. A diferencia dun libro con ilustracións, no caso do álbum o texto non tería sentido de xeito independente.

No paso á produción audiovisual, escolleron a técnica de stop-motion para todos os seus proxectos porque consideran que é a que mellor recolle o espírito dos albumes. A súa intención foi sempre desenvolver proxectos tomando un álbum como punto de partida e cun equipo de animación propio, creando unha estrutura de produción constante e áxil, un dos principais retos que tiveron que afrontar en OQO filmes.

 

Claves audiovisualClaves audiovisual

 

Analizando o financiamento de producións audiovisuais falamos das liñas públicas e da necesidade de contar co apoio dunha canle de TV e dunha distribuidora audiovisual, cuestións moitas veces entrecruzadas. Tamén fixo fincapé na necesidade de contar cun plan de protección da propiedade intelectual e industrial de acordo cos produtos e mercados previstos, o que nos permitirá diversificar e internacionalizarse con maior seguridade xurídica.

Xa cara ao final da sesión, unha estratexia de 360º partindo dun produto que xa funcione contará con maiores posibilidades de éxito que intentar lanzar varias liñas de produto dende cero. No caso de non contar con esa referencia previa, recomenda comezar polo lanzamento inicial dun produto editorial, con menores custes de produción, para testear a resposta do público.

Rematamos a aula coñecendo distintos proxectos culturais como Cociña de contos, Nós tamén creamos ou Contos no Camiño, entre moitos outros que OQO desenvolve arredor do mundo.

 

.

.

Julio Gómez, financiamento cultural e públicos

Na sesión do venres 30 de xaneiro Julio Gómez, co-director en Sinsalaudio e presidente da Asociación Galega de Profesionais da Xestión Cultural, achegounos ás canles de ingresos que proveñen directamente dos públicos de eventos culturais, tomando como referencia principal os festivais.

Segundo Julio, estamos asistindo á eclosión do concepto festival – ou evento- como fórmula de programación independente dentro do tecido cultural. Isto débese a diferentes factores que, sobre todo, teñen mudado coa nova situación da cultura durante a transición da era dixital. Na actualidade, os festivais son eventos cunha dimensión máis complexa que antes da revolución dixital. A finais do século pasado, constituían unha oferta complementaria do sector cultural e agora son, probablemente, a fórmula máis solicitada polos organizadores de eventos.

Ao marxe dos contidos, o que nos debe preocupar é o modelo de evento a explorar. Para situarnos revisamos algunhas das indicacións -e preocupacións- de EFFE. Esta Asociación Europea de Festivais incide en tres puntos chave: compromiso artístico, implicación social-territorial e relacións internacionais.

Para coñecer máis sobre os públicos de festivais, aproveitamos as enquisas publicadas por Festival Insights. Esta publicación dixital organiza os premios aos mellores festivais europeos e realiza, entre outros, estudios sobre hábitos e demandas dos públicos europeos. Outra recomendación en forma de enlace foi a do Eurosonic Noordeslag (The European Music Platform), un dos foros máis completos onde se programan todo tipo de conferencias sobre organización, xestión e produción de eventos.

Entrando xa nos modelos de xestión, Julio falounos dun modelo tradicional, cun tipo de xestión clásico, menos ambicioso no concepto de programación e organización. En contraposición, detallou algunhas características que definirían un modelo contemporáneo onde a programación e tan importante como os servizos:

a) Programación heteroxénea.
b) Ingresos altos por entradas e patrocinadores.
c) Gran variedade de servizos.
d) Políticas verdes e integración de públicos.
e) Forte implantación tecnolóxica.
f) Compromiso social e territorial.
g) Preocupación pola “marca” do evento.
h) Produción anual.

Existiría tamén un modelo mixto, que integra conceptos modernos da xestión cultural pero que pola súa dimensión e ingresos necesitan continuar con fórmulas tradicionais.

Na actualidade, os eventos especializados buscan personalidade como marca diante doutras propostas culturais. Esta estratexia demanda novas fórmulas de organización e programación, que en moitos casos xeran gastos e poucos ingresos pero, en cambio, producen gran retorno en prestixio e imaxe. A innovación pasaría polos servizos (políticas verdes, accesibilidade, turismo, TICs), a programación (festas de presentación itinerantes, concursos de selección de artistas, showcases) e tamén pola organización (comunicación durante todo o ano, presenza en eventos, foros e encontros profesionais, etc).

Xa para finalizar, revisamos ao detalle os distintos ingresos dun festival, tanto os directos derivados da programación e os servizos ofertados, como os indirectos relacionados coa marca do festival, menos tanxibles e difíciles de cuantificar.

 

Alborada Combarro - autor descoñecido

Na última hora da sesión, Sergio Lago introduciu algúns elementos esenciais sobre o crowdfunding. Unha canle que nos permite non só financiar, senón tamén xerar visibilidade e crear comunidade arredor dos nosos proxectos.

Coñecemos os distintos tipos de crowdfunding, tanto os de carácter máis empresarial -de participación no capital que buscan retorno mediante beneficios (Equity) e de préstamos (Lending)- como os máis habituais en proxectos culturais: os de doazóns e sobre todo, os de recompensa. Estes últimos fiscalmente son considerados como un anticipo a conta dunha adquisición futura e polo tanto unha actividade económica para o promotor.

Dentro das principais plataformas mencionamos Kickstarter e Lánzanos, por ser a referencia internacional e a decana española respectivamente, pero detivémonos máis nos modelos de Verkami (para proxectos creativos) e de Goteo, a cal introduce conceptos tan interesantes como a necesidade de xerar un retorno colectivo, asumir un ADN aberto ou permitir achegas non monetarias. Como exemplo galego coñecemos a plataforma literaria ITH

No último tramo analizamos os pasos esenciais nunha campaña de crowdfunding:

  1. Ter ben definido o orzamento e calendario de produción do proxecto.
  2. Definir o obxectivo de financiamento a través da campaña (parte ou todo o orzamento do proxecto).
  3. Seleccionar as recompensas, niveis e importes.
  4. Deseñar o plan de comunicación, tendo en conta especialmente que estamos ante a oportunidade de crear unha comunidade arredor do noso proxecto.

 

Fuco Sanjiao e a teoría económica da cultura

O pasado venres visitounos Fuco Sanjiao, profesor do departamento de Economía Aplicada da USC e actual secretario do Museo do Pobo Galego. A súa exposición estivo centrada na teoría económica, e no seu emprego no estudo da esfera cultural. Para mostrar con integridade este enfoque, comezou lembrando os fundamentos da análise económica, a saber: o individualismo metodolóxico, a maximizaxión da utilidade e a elección racional. E a continuación indicou algúns problemas e límites na aplicación deste modelo teórico, como poden ser a información incompleta, a intervención das institucións, as restricións políticas e morais ou a necesidade de acadar a máxima eficacia e eficiencia.

Antes de proseguir coa presentación, Fuco detívose nun aspecto ao seu xuízo determinante para comprender o resto da clase: a diferenciación entre os aspectos positivos (a descrición do que existe) e os aspectos normativos (as valoracións que nos merece o que existe). Esta distinción estaría presente ao longo de toda a tarde.

Retomando o fío, Fuco explicou como as artes son un obxecto de análise económica dotado dunha serie de riscos definitorios. A cultura é un ecosistema onde conviven múltiples institucións e grupos de presión, no que se manexa unha información limitada, con frecuencia mesturando valoracións económicas (positivas) e artísticas (normativas), no que os incentivos dos axentes son incertos, no que predomina unha consideración da cultura como un interese superior (similar á alusión ao “buonismo” feita por Pau Rausell) e onde se alternan motivos intrínsecos (que é o que realmente me gusta) con motivos extrínsecos (que digo que me gusta ou que me debera gustar).

2015 01 23 fuco sanjiao3editNun seguinte apartado da exposición, Fuco Sanjiao mostrounos os principais axentes que operan no mercado cultural, distinguindo entre produtores, demandantes (finais, interpostos e cualificados), reguladores (normas, Estado), empresas e industria cultural, fundacións e asociacións. Desde a óptica económica, a finalidade última do mercado cultural sería a satisfacción de necesidades culturales. Chegados a este punto, Fuco expuxo algúns dilemas que suscitaron un vivo debate na aula, como o da concepción da cultura como lecer ou como servizo público, ou a afirmación de que a cultura é fundamentalmente un ben privado. No medio do debate advertiunos sobre os perigos da gratuidade da cultura, que conduciría á súa desvalorización.

No que atinxe á xestión cultural, sinalou que o seu fin último é “organizar actividades” e que os xestores do ramo son basicamente mediadores entre os produtores e os demandantes. Tamén fixo mención á dobre crise da cultura que vimos explicando ao longo do Curso, pero neste caso engadindo un terceiro factor: a crise do produto cultural en si, ou a maior desconsideración (ou menor aprecio) coa que se percibe a cultura no conxunto da sociedade (a tamén denominada “banalización da cultura”).

Noutro momento da clase, Fuco analizou os custes nos que incorre o consumidor á hora de acceder a bens ou servizos culturais (monetarios, de tempo, de información, de comprensión…) e e as variables que inflúen en maior medida no consumo, como a renda dispoñible, o custe de oportunidade, os niveis formativos e o rango de idades.

A aula rematou cun repaso en detalle das vías para a mellora do financiamento dun proxecto cultural, como por exemplo extremar o control sobre os gastos, identificar consumidores potenciais e axustarse ás súas necesidades, xerar contidos patrocinables, próximos aos obxectivos dos financiadores, buscar reducións impositivas, explorar as canles do financiamento en masa, ou deseñar accións encamiñadas a incrementar o gasto per capita do consumidor, como implantar un sistema de entradas a prezos populares ou dispor dunha liña de produtos asociados (merchandising).