Dende a comunidade do Curso de Experto Universitario en Xestión Cultural da USC organizamos unha viaxe a Porto para coñecer as mellores prácticas e os axentes culturais de referencia da rexión Norte de Portugal. Xuntarémonos así docentes, alumnos e ex-alumnos, e compañeiras de profesión como as de O Cable Inglés. Esta visita está deseñada en colaboración co Mestrado em Gestão de Indústrias Criativas da Universidade Católica do Porto.

Ao longo desta fin de semana (6, 7 e 8 de maio) mostraranse diversas iniciativas, proxectos e institucións culturais que destacan pola súa excelencia e que nos servirán de inspiración. O programa de actividades inclúe tamén pequenas estadías noutras localidades (Guimarães, São João da Madeira) e unha mesa de diálogo con profesionais da cultura e a creatividade especialistas en proxectos internacionais.

Durante toda a visita estaremos acompañados polo alumnado e profesorado do Mestrado, co obxecto de favorecer o coñecemento mutuo e o establecemento de futuras liñas de cooperación. E quedará tempo para festexar, claro!

Este é o itinerario que temos preparado:

Sexta-feira 6 de maio:

•  Visita á Régie-Cooperativa A Oficina, Guimarães.
  A Oficina é un espazo de intervención cultural cunha longa e consolidada traxectoria. Alí nos recibirá o seu impulsor, un dos profesionais da cultura de maior experiencia de todo Portugal: José Bastos. Concelleiro da Câmara Municipal de Guimarâes dende hai 30 anos, foi un dos principais promotores da Capitalidade Europea da Cultura. Tamén foi presidente da Associação Portuguesa de Programadores Culturais.

• Xa no Porto, cearemos na Baixa cos alumnos do Mestrado da Universidade Católica.

• Actividade nocturna cultural.

Sábado, 7 de maio:

• Coñeceremos Porto Lazer, a empresa que xestiona a cultura na Câmara Municipal do Porto.Dende o 2006, Porto Lazer encárgase da xestión, promoción e organización da programación cultural de Porto. Parte fundamental da estratexia de dinamización da cidade, traballa diariamente para construír unha oferta de calidade, diversa, socialmente inclusiva e, por riba de todo, xeradora de valor para a afirmación nacional e internacional da marca Porto.

• Xuntanza con Bruno Costa, un dos xestores culturais máis estimulantes da actualidade. Creador de Imaginarius, Festival Internacional de Teatro de Rúa (Santa Maria da Feira), falaranos da súa experiencia á fronte deste evento, o maior de Artes de Rúa que se celebra en Portugal, e un referente internacional.
  Nacido en 2001, o Imaginarius aposta tanto por grandes producións internacionais como polos creadores locais, ofrecendo estreas de creacións orixinais, e unha competición de proxectos de artistas emerxentes (na sección Mais Imaginarius). Sexa pola súa presenza na Circostrada Network, sexa polo conxunto de parcerías con outros festivais, ten feito de Santa Maria da Feira a capital portuguesa das Artes de Rúa.

• Visita á Oliva Creative Factory, en  São João da Madeira. Nas instalacións rehabilitadas dunha antiga metalúrxica xurde este proxecto innovador, orientado a fomentar o emprendemento creativo. Dispón de espazos dedicados á arte contemporánea (con exposicións permanentes e temporais), á formación (cunha escola de danza) e á celebración de eventos.

• Mesa redonda, de volta no Porto, sobre cooperación cultural internacional: Susana Marques + Carlos Martins + Cristina Farinha.

  Susana Marques: directora desde hai 15 anos da empresa de consultaría e xestión cultural Setepés. É consultora da Unión Europea e foi coordinadora do proxecto Art on Chairs, de innovación creativa no sector do moble. Impartiu aulas na Escola Superior Artística do Porto e no Curso de Experto en Xestión Cultural da USC.

  Carlos Martins: socio fundador da empresa de consultaría Opium. Foi presidente do Conselho de Administração da Sociedade de Turismo de Santa Maria da Feira S.A., director executivo de Guimarães Capital Europeia da Cultura 2012 e presidente da ADDICT (Agência para o Desenvolvimento das Indústrias Criativas da Região Norte).

  Cristina Farinha: experta en politicas culturais e membro, entre outros organismos, do panel de seguimento e selección das Capitais Europeas da Cultura. Ex-directora executiva da ADDICT, imparte aulas no Mestrado em Gestão de Indústrias Criativas e no Curso de Experto en Xestión Cultural.

• Fin da sesión: cea e socialización no Maus Hábitos.
  

  ---

Domingo, 8 de maio.

• Visita libre a Serralves durante a mañá.

O pasado venres tivemos no Curso a Fernando Prieto, emprendedor no sector dos contidos dixitais e consultor de crowdfunding. Licenciado en Dirección e Administración de empresas polo CUNEF de Madrid, foi durante 8 anos director da Fundación Caixa Galicia da Coruña. É socio de Estudio Gato Salvaje, a primeira produtora de videoxogos española que presentou o seu proxecto en Kickstarter, a maior plataforma de crowdfunding do mundo. Isto levoulle a fundar a consultora Start Your Business International Consulting, SYBIC, en 2013, para axudar a que outros proxectos españois se poidan presentar en Kickstarter.

A súa sesión valeunos para avanzar no financiamento dos proxectos, coñecendo as diversas opcións de crowdfunding.

“Todo o mundo ten, alomenos unha vez na vida, unha gran idea”. O que importa, di Fernando, é o que fagamos con ela.

Á hora de elaborar propostas orzamentarias hai que ser prudentes. Cando se disparan os prazos, dispárase proporcionalmente o custo dos proxectos. E canto máis altos sexan os orzamentos, maior será este incremento.

O que adoita pasar, cando estamos a xestar un proxecto propio, é que infravaloramos os custos e somos demasiado optimistas nos ingresos.

Tendemos a pensar que a nosa criatura terá unha grande acollida, que “medio millón de persoas estará agardando a que saia”. Sen embargo, esta é a parte máis complicada e cara: xerar audiencias.

O habitual é ter que investir cartos en chegar ao público. Hai casos de marcas que teñen a súa audiencia xa fidelizada e, polo tanto, case asegurado o éxito de saída. Fernando ponnos o exemplo de videoxogos feitos por deseñadores que teñen millóns de seguidores, e que non terían o mesmo impacto que o noso produto, a pesar de que o produto fose o mesmo. O éxito, polo tanto, non é extrapolable nos produtos cando obviamos o factor audiencias. É importante ter presente isto, e contemplar a publicidade sempre no orzamento.

Á hora de financiar de xeito tradicional un proxecto contabamos co primeiro círculo, a familia e amigos, para un apoio económico inicial. O segundo era o banco. As entidades bancarias, como negocios que son, ven dúas cousas cando acodes a eles cun proxecto cultural: un risco moi alto e a carencia de criterio para avaliar a calidade do mesmo e as posibilidades de éxito. Fernando fálanos aquí, como se de ciencia ficción se tratara, do Royal Bank de Canadá, que ten unha división só para análise de videoxogos, con 25 analistas de proxectos ao seu dispor.

Dentro do préstamo bancario existen os préstamos participativos, que teñen a vantaxe de que non precisan aval. Son créditos brandos. Algo a ter en conta se temos presentes as estatísticas que din que 9 de cada 10 proxectos fracasan.

Hai, máis alá dos bancos, distintas opcións para que pedir financiamento de proxectos creativos: os socios inversores. Entre eles, falounos do modelo incubadora, o Bussiness Angel (que arrisca con nós converténdose no noso socio, por proxectos de menos de 50.000€) e o Venture Capital (que cubre un rango máis ambicioso; a partir dos 50.000€). O interesante é a franxa que se move entre estes dous últimos, porque nos ofrece opcións de combinación:

Se tivesemos entre mans, por exemplo, un orzamento de 100.000€, poderiamos pedir 10.000 € a 10 financiadores diferentes, de xeito que se a estadística se cumpre, polo menos un deles terá éxito. O que se fai, nestes casos, para que ese 1 que triunfe recupere a perda dos outros 9 é investir en proxectos máis arriscados, de xeito que o noso financiador vexa o 100% de rendabilidade.

Fernando fálanos aquí dun proxecto que se está a desenvolver en San Francisco. Un equipo enteiro trasladouse alí para crear, non un videoxogo, senón un novo motor de videoxogos. Ao seu financiador compénsalle o elevado custe desta inversión porque, de ter éxito, o retorno será incalculablemente máis alto que se se tratara dun proxecto máis modesto e conservador.

Logo de repasar estes modelos clásicos de financiamento abordamos o crowdfunding.

Este novo modelo comezou no crowdsourcing (GNU/Linux, Mozilla Firefox,…), que nace en EEUU.

Fernando explica que no sistema estadounidense “se non está prohibido, está permitido; mentres que aquí, baixo o burocratizado modelo napoleónico, está prohibido todo o que non está permitido”. A nosa lexislación é moito máis ríxida. O que en EEUU é considerado unha doación, aquí considérase compravenda, o cal implica un contrato. É unha mentalidade ben diferente a americana: non se permite a mentira, pero si o fracaso. Na península habendo factura, un fracaso pode implicar accións legais.

O crowdfunding de recompensa en España compromete de maneira legal. O formato americano, pola contra, amosa xenerosidade. Fernando fálanos do exemplo dun produto lanzado en EEUU que sufríu un erro na súa distribución física levando á case total perda de fondos. O responsable da campaña rehipotecou a súa casa para que o produto chegase a todos aqueles que participaran aportando cartos. A gratitude desta xente foi tal que a seguinte campaña tivo un apoio sobrecolledor.

Fernando fai fincapé en que á hora de empregar esta plataforma hai que saber axustar. Coller o que precisamos, non a totalidade do presuposto. A tasa de éxito varía en función da natureza do produto. Pero se algo ten de positivo é que minimiza o fracaso: “O crowdfunding é a maneira máis barata de fracasar”.

Outra das vantaxes deste modelo é que permite a validación de produto. Cando lanzamos unha campaña, podemos conseguir un muestreo gratuíto a partir das opinións dos usuarios, que nos pode servir para reorientar o proxecto.

Fernando introduce a continuación a plataforma que tan ben coñece: Kickstarter. Nela, pódense clasificar os proxectos segundo a área á que pertenzan. A tasa de éxito adoita estar entre o 6 e o 10%, segundo as visitas. Este dato facilita o cálculo de impactos que nos fan falta nun lanzamento e investir en publicidade (pop-ups ou facebook). Este, insiste Fernando, é un punto sumamente importante no que falla a maioría da xente.

A compañeira Carolina Blanco quere saber neste punto o desglose de impostos dunha campaña. Isto inicia unha completa explicación: Cada país ten o seu imposto, de xeito que teríamos que recoller por cada usuario que colabora na nosa campaña o que lle corresponde dependendo da súa procedencia. A plataforma non facilita esa información polo que a tributación dos impostos se convirte un problema. Fernando puxo o exemplo de casos de fracasos debidos a este inconveniente e aos atallos que se adoitan tomar pala salvalo.

Existen, porén, grandes plataformas como Apple ou Steam, que reteñen o IVA que corresponde a cada usuario.

A continuación falamos de Equity, modelo de crowdfunding no que o colaborador se convirte en socio. As aportacións aquí oscilan dos 100 aos 1.000€. Ao tratarse dun rango maior, as plataformas contan cun sindicato de accionistas, para evitar blanqueos ou fraudes e protexer, asimesmo, aos usuarios que entran de accionistas.

En Equity hai que presentar un plan de negocio. Isto implica máis traballo e esixe certas nocións empresariais. Pero serviría para impulsar proxectos de importante calado.

O mercado anglosaxón, indícanos Fernando, é nun 80% empresa privada, e nun 20% pública. Xusto á inversa que o español. Plataformas como esta poderían axudar a revertir os números.

Non se trata dos públicos; todo produto ten o seu público. O problema adoita ser a campaña asociada ao produto, non o produto en si.

Aquí comparte Fernando a súa propia experiencia e aprendizaxe no lanzamento dos seus videoxogos: dos erros na identificación de públicos, e de como se subsanaron.

Finalmente, achéganos certas claves da distribución de produtos dixitais. Que opción escoller e cal é a canle máis axeitada? Amósanos algúns editores ou publishers que ata hai ben pouco copaban a canle.

Hoxe a democratización dos medios permitíu a autopublicación. Agora trátase de facer balance entre os pros e os contras de conceder unha porcentaxe dos beneficios a cambio de visibilidade no mercado ou non facelo.

A aula rematou cunha reflexión sobre os hábitos de consumo en todos os ámbitos culturais: música, cine, videoxogos, etc.

Foi esta unha sesión na que se nos abríu unha nova dimensión das opcións crowdfunding, moito máis ampla da que estamos afeitos a enxergar. E decatarnos de que hoxe en día temos as ferramentas necesarias se queremos xogar nas ligas superiores.

Por Carlos Varela Ulla.

8 de abril: Día Mundial do Pobo Xitano.
A súa cultura é tamén o noso patrimonio.

A sesión do venres 8 de abril prometía ser interesante e así foi. Foi una “tarde 2×1”. A primeira parte dedicada á exposición da evolución dos nosos proxectos e a segunda a tratar o tema da avaliación dos proxectos culturais.

OS NOSOS PROXECTOS…NUN PARÁGRAFO

A proposta pedagóxica deste curso de experto aséntase na idea de “aprender compartindo”: unha das accións que mellor expresa esta idea é a de expoñer o progreso dos nosos proxectos para entre todos aportar melloras, novas ideas e críticas construtivas. Permítemos “testar” os nosos progresos e descubrir as nosas carencias. Resumir desde a perspectiva do “notario da sesión” cada exposición nun parágrafo é unha síntese inxusta por deficiente pero interesante para saber si captamos sinteticamente a idea en acción de cada proxecto. Intentámolo?

O Equipo 6 co proxecto do “Mapa emocional de Fisterra” abríu a tarde. Seguindo o exposto antes do nadal, puidemos apreciar en detalle a dimensión turístico-cultural que unha audioguía colaborativa, en permanente construción polos seus protagonistas(especialmente os máis novos) pode ser un recurso cultural moi atractivo ao servizo dun territorio.

O Equipo 1 expuxo o proxecto de “LavacOLLA”. Un proxecto interxeneracional que a través do audiovisual como soporte, pretende mellorar os lazos da comunidade parroquial desta parroquia compostelá. Presentado con moito dinamismo fixeron dos seus 5 minutos unha panorámica integral deste proxecto.

O Equipo 3 contounos o seu proxecto de “Ponte na Historia” de Pontedeume cos Mómaros. No marco da Festa das Peras, a máis importante do concello, pretenden iniciar a parte pública do seu proxecto para recuperar e revalorizar o rico patrimonio da terra dos Andrade. O fundamento do seu proxecto basease no traballo previo de documentación. A experiencia de percorrer un roteiro cultural, dinamizado en puntos estratéxicos con actividades culturais “xeolocalizadas”, acompañados por unha guía ilustrada farán que os veciños e os visitantes apreciemos o rico patrimonio desta vila coruñesa.

O Equipo 4 invitounos a xogar ao trompo. Presentou o seu proxecto de “A Xogar ao Parque… de Bonaval”. Orientado a dar novos usos aos espazos naturais urbanos propuxo a formación dun equipo de mediadores lúdicos (movemento gamer) que dinamizasen unha serie de entrenamentos en xogos populares galegos para como colofón desta primeira experiencia piloto, rematar cun torneo e gymkana no marco do parque de San Domingos de Bonaval. A idea de protexer e revitalizar o patrimonio inmaterial e sentimental dos galegos e composteláns é unha obriga dun concello Capital da Cultura Europea e dunha cidade declarada pola UNESCO Patrimonio da Humanidade.

O Equipo 5 tivo que afrontar o cambio radical da súa idea inicial e nos indicaron as liñas xerais da súa idea para darlle un uso cultural e autoxestionado á recuperada Casa da Xuventude de Santiago de Compostela. Están na fase de diagnóstico, analizando os axentes a implicar, as metodoloxías a seguir, os modelos de xestión do público. A liña que queren marcar de seguro que dará moito que falar na cidade. Facer da Casa da Xuventude un “espazo experimental e autoxestionado” para creadores e o tecido social da cidade é un reto enriquecedor para eles e para todos nós. Estaremos atentos e colaborando!

O Equipo 2 cunha presentación moi dinámica presentou o seu “LixArte”. Un proxecto a desenvolver no compostelán Polígono Industrial do Tambre que combina patrimonio industrial, reciclaxe e innovación de produtos a través da convivencia de creadores nas empresas. A través da dinamización in situ pretenden enriquecer a vida sociocultural dos miles de traballadores e empresas que convivindo no Polígono non teñen tempo a participar da creación e difusión das intervencións culturais.

Pero para que presentamos os nosos proxectos? En primeiro lugar para contar o que imos desenvolvendo desde a idea inicial ata o momento, incorporando os contidos do curso e facendo da aprendizaxe unha experiencia significativa no noso proceder de xestores e xestoras culturais. En segundo lugar para enfrontarnos ao reto de presentar en público o que traballamos en grupo; e sendo xa todos experimentados non hai quen nos quite os nervios de falar e compartir en gran grupo. E terceiro é máis relevante para someternos ao xuízo dos docentes do noso curso.

Nesta ocasión Marcos e Sergio ao final de cada intervención, sumaron as súas valoracións fixando as nosas perspectivas na organización operativa dos proxectos e sobre todo nas eivas dos orzamentos presentados. En xeral todos superamos esta proba, mais queda afondar na xestión económica (que non só son os cartiños!) para facer viábeis os nosos proxectos.

A AVALIACIÓN DE PROXECTOS CULTURAIS

Á volta da merenda Marcos Lorenzo invitounos á reflexión sobre a parte máis importante dun proxecto cultural e que por distintos motivos ás veces obviamos: A avaliación.

Unha exposición clara e atinada que deu resposta sintética ás preguntas que todo xestor/a cultural debe facerse:

Que é avaliar? Que se avalía nun proxecto cultural? Para que avaliamos? Ten valor a avaliación? Como podemos avaliar? Con que podemos avaliar? Cando avaliamos? Como medimos os nosos resultados? …

Visionado o video de Jordi Pardo na videoteca do portal de Gestió Cultural da Universidade de Barcelona (onde contamos con moitas aportacións interesantes para o noso propósito de formarnos como xestores e xestoras da cultura en Galicia), Marcos aportou as súas respostas ás preguntas que nos facemos sobre a avaliación e rematou coa súa experiencia real de avaliar proxectos, procesos e “servizos” culturais na Cidade da Cultura.

Como práctica fixemos por grupos un exercicio de “definir indicadores de avaliación” para os nosos proxectos.

Como íamos ben de tempo pensabamos en rematar algo antes máis xurdiu algo moi interesante… un pequeno pero interesante debate aberto sobre como contar os resultados cando estes son “negativos”. Non sei a vós pero a min ter tempo para “aprender debatindo” fai do curso unha experiencia máis enriquecedora.

Vémonos o venres…

Por Fernando Rei Maio.

Os prolegómenos á clase de hoxe resultaron obvios e inevitables. Coas melodías copleiras aínda latexando nalgúns corazóns nocturnos, o transvase de información sobre: baixas, danos colaterais, carteiras adelgazadas, inxesta de armas químicas no día despois (paracetamol ou derivados), prensa de guerra, etc., era normal que esas ansias de transmisión sobre datos guerreiro-festeiros coparan a charla do xa tradicional 1º café. Máis centrémonos realmente no importante.

Comezou a clase co anuncio de Marcos sobre a vindeira presentación que cada grupo terá que realizar na segunda parte da clase do 8 de abril. Teremos que presentar todo o que se leva feito do proxecto até ese día. Inmediatamente Miguel Martín tomou o mando da tarde para dar comezo á segunda parte do apartado “Xestión económica”, concretamente afondou na valoración de canto custan as ideas e nas bases para o deseño orzamentario.

Na primeira parte da clase fíxose unha lembranza do exposto na aula do 11 de decembro. Para iso realizouse unha serie de exercicios que nos refrescaron o dado con anterioridade. (Cálculo do IRPF, IVE, Seg. Social, Cota de autónomas/os, etc.)

Na segunda parte da clase, Miguel explicounos unha sinxela fórmula para estudar os orzamentos naqueles que teñan uns custes de produción iniciais e logo se vaia distribuír un ben ou servizo.

1º) Hai uns custos fixos, independentemente da cantidade de unidades comercializadas.

2º) Hai uns gastos variables, que van ir medrando a medida que aumentan as unidades.

3º) Hai uns ingresos, que a medida que imos comercializando van ir aliviando e superando os custos.

O punto morto é a situación onde a contía de custos e ingresos é igual a cero. A partires de aí todo son ingresos e o proxecto vólvese rendible desde o punto de vista económico.

O exemplo foi o seguinte:
Montamos unha produción teatral que ten un custo fixo de 25.000 €. Cada vez que representamos dita obra, suponnos un custo variable de 4.000 €. Nós queremos cobrarlle a un concello por cada representación 5.000 €.

De aquí sacamos o seguinte dato: para que saia rendible economicamente este proxecto necesitamos realizar máis de 25 funcións, pois con tan só 25 quedamos nun punto morto. A partires disto un pode xogar co prezo dependendo dos seus intereses profesionais ou/e persoais.

Rematou a aula falando do segundo exemplo. “Os orzamentos de tesourería” son os que determinan os custos e os gastos no tempo. É dicir, un debe ter presente que nun proxecto, cando vexamos os primeiros ingresos, pode acontecer que transcorran varios meses onde só tiveramos custos. Se non temos un fondo inicial, a medida que máis tardemos en cobrar unha representación, os problemas van ir en aumento, debendo botar man, con toda seguridade, de créditos bancarios para seguir pagando aos traballadores/as, alugueres, etc.

Con este tema abriuse un pequeno debate sobre a dispoñibilidade de pedir anticipos. Miguel deixou claro que hoxe en día, isto vai ser practicamente imposible no eido da administración pública. Só se podería aspirar a unha subvención.

Remato cun proverbio moi ao caso de Benjamin Franklin: “Coida dos pequenos gastos; un pequeno buraco afunde un barco”.

@fernandoreimaio

Por Xurxo Blanco Fariña.

Na aula do pasado venres visitounos Sonia Díaz, especialista en comunicación cultural, para falarnos da comunicación dun proxecto cultural.

Comezou explicando o deseño e execución dun plan de comunicación. Primeiro facemos unha diagnose baixo o DAFO, un resumo deste e unhas recomendacións. Despois apuntamos os nosos obxectivos de comunicación en cuantitativos e cualitativos.

Unha vez temos os obxectivos, creamos un cadro para a definición dos nosos públicos (xeograficamente, por idades, por soportes empregados …) e a selección destes soportes, accións e materiais, ou sexa os medios, webs e redes e a comunicación directa.

Definimos a nosa estratexia de comunicación do proxecto que esquematizamos en diferentes beneficios: funcionais, emocionais, proxectivos, persoais, esencia de marca e identidade estendida.

Para a proposta xuntamos os nosos públicos cos nosos valores e resolvemos o proceso para cada público receptor, o contexto, a canle, o código e a mensaxe,, e encaixaremos todas as pezas, definindo unha mensaxe para cada un dos nosos públicos.

Definimos as accións que podemos levar a cabo para achegarnos a cada público. Pensamos as accións en función das distintas canles (medios, web e RRSS e comunicación directa) e os diferentes materiais que precisamos para cada acción (textuais, visuais, audiovisuais, dixitais, impresos …)

Unha vez definido todo o anterior, creamos o noso cronograma para xestionar os tempos e datas da nosa comunicación.

Para terminar a nosa estratexía crearemos un orzamento con especial atención ás datas de entrega e pagamento. É moi importante ter un mínimo dun 30% do orzamento total do proxecto para comunicación, algo que non se soe cumplir na nosa contorna.

Finalmente, na segunda parte da tarde, falamos e analizamos por grupos de proxectos, as nosas estratexias de comunicación e, nos últimos minutos da xornada, explicámolas resumidamente.