Curso de Experto Universitario en Xestión Cultural na Universidade de Santiago de Compostela (2016-17)

Técnicas para o traballo en equipo. Ferramentas colaborativas. Fur Alle Falle.

Por Andrea Nartallo.

A pasada sesión do día 21 de outubro correu a cargo de Vanesa Castro e Iñaki López. Xuntos son Fur Alle Falle, unha produtora cultural que busca incidir no común, que se cuestiona o incuestionable e que durante o proceso de desenrolo dun proxecto procura converter os erros en virtudes.

2016-10-21-fur-alle-falle-14edited

A visión de traballo que durante toda a xornada nos transmitiron Vanesa e Iñaki é que nun grupo de traballo todxs somos a mesma cousa, todxs aportamos matices e é así como fomentamos a intelixencia colectiva. É por isto que todas as ferramentas para o traballo grupal non só facilitan a loxística do traballo en si, se non que o enriquecen.

Xa entrando en materia déronnos uns pequenos pero importantes consellos para que o traballo en equipo discorra sen incidencias. Organizar a conta de correo, algo tan obvio pero que ás veces non facemos e pode dar lugar a perder algunha información, é fundamental. Como tamén o é utilizar os filtros e crear carpetas. Continuar os fíos de conversación nos correos electrónicos e respectar os asuntos tamén axudan nesta organización.

Para a comunicación interna do grupo sempre debemos empregar a mesma canle, é dicir, non mesturar os correos con mensaxes por Whatsapp ou por Facebook. E ademais ter presente que as redes sociais non son o idóneo para a comunicación interna do grupo, nada máis que para comunicarse co exterior.

A sesión estruturouse en bloques. En primeiro lugar explicáronnos o funcionamento básico dalgunhas ferramentas dixitais para o traballo en rede, a continuación déronnos unhas pautas para formar e articular un grupo de traballo, metodoloxías de xuntanzas online e offline, directrices para a toma de decisións e xa o final da tarde falaron de como xestionar as crises grupais.

A primeira das ferramentas é Dudel como versión de software libre (non confundir libre con gratis! Pero iso xa é outro debate) ou Doodle como versión privativa. Esta ferramenta serve como axenda, para concertar o día e a hora dunha xuntanza entre todxs xs asistentes ou para facer unha enquisa moi sinxela. Exemplo: Podedes quedar todxs o luns as 10.30 am? Si ou non.

A segunda ferramenta foi TitanPad. Este é un editor web baseado na colaboración en tempo real, varixs autorxs poden editar simultáneamente o texto. Tamén dispón dunha ventá de chat no lateral que permite a comunicación directa con todxs xs autorizadxs a editar o Pad.

Outra das ferramentas é Mumble, tamén de software libre, e a súa versión privativa Skype. Para o uso de ambas é necesario descargalas e instalalas no ordenador. A peculiaridade de Mumble frente a Skype reside na súa especialidade en multiconferencias, é unha casa con habitacións onde poder ter as diferentes xuntanzas e ademais permite ter rexistro de audio.

Estas conferencias tanto en Mumble como en Skype apoianse sempre nun Pad no que imos recollendo a acta.

Para administrar os proxectos, Vanesa e Iñaki faláronnos de Trello, ferramenta que serve para vincular tarefas a persoas. Non as tarefas do proxecto enteiro senón as tarefas específicas dos subgrupos do proxecto.

En canto á produción de diagramas e mapas conceptuais que facilitan visións gráficas do noso proxecto contamos con Real Time Board, a cal tamén podemos empregar para planificar o mes ou facer un time line.

Unha parte fundamental dun proxecto é, lamentablemente, o orzamento, e para crear estas follas de orzamento podemos empregar Ethercalc (software libre) ou as follas de cálculo de Google (software privativo). En ambas, unha vez creas a folla, podes pasarlle a ligazón xs demáis membros do equipo e a van completando.

Para rematar este bloque de ferramentas, a xente de Fur Alle Falle faláronnos de Typeform, ferramenta de recompilación de datos e creación de enquisas.


O segundo bloque da sesión tratou as pautas para o traballo en equipo. As cales podemos resumir no seguinte esquema:

20161021grafico

A estrutura interna do grupo está formada polos diferentes subgrupos de traballo. En todo proxecto hai subgrupos que debemos ter en conta.

  1. Grupo de Coordinación: é o grupo encargado de manter e facilitar as reunións internas do grupo. Este grupo de comunicación interna ten unha persoa que se encarga de pasarlle a todxs xs integrantes as ferramentas que se van a usar.
  2. Grupo de Produción ou Kernel: é o núcleo duro dun proxecto, onde se van decidir as cuestión máis importantes.
  3. Grupo de Economía: encargado de facer que o orzamento sexa un documento transparente e chegue a todas as persoas.
  4. Grupo de Deseño: a miúdo ligado ó grupo web. É importante que alguén coordine a imaxe gráfica do grupo. É o deseñador o que ten esa identidade gráfica e o que sabe como facelo.
  5. Grupo de Comunicación: é o grupo que fala do noso proxecto cara fóra (prensa, medios de comunicación, relacións coas institucións, redes sociais, etc.).
  6. Grupo de Documentación: moitas veces esta tarefa se externaliza. É importante que o noso grupo documente os procesos de traballo para facer máis transparente a xestión.
  7. Grupo Legal: o mundo da cultura ten moitos límites legais que é conveniente controlar para evitar calquera tipo de situación indesexable/ilegal.
  8. Grupo de Mantemento: necesario sempre que se ten un espazo físico, por exemplo un local de traballo que é necesario manter limpo.

Estes grupos no son estruturas pechadas, ás veces teñen que hibridar entre eles.

.

A terceira parte da sesión serviunos para saber organizar unha reunión, ben online ou offline. En primeiro lugar, nas reunións online a persoa encargada da coordinación abre un Dudle para fixar a data da xuntanza en Mumble. Unha vez reunidos esa mesma persoa abre un Pad no que tomará acta do falado e acordado.

En segundo lugar, as reunións offline son xuntanzas que deben servir para fomentar afectos, colegueo, complicidades, desfacer malentendidos en definitiva, conectar co grupo.

20161021-andrea

No seguinte bloque tratamos a toma de decisións no grupo de traballo. Se temos un xefe, non hai dúbida de quen decide, pero en cambio se o proxecto é horizontal o ideal é tomar as decisións por consenso. Chegar ó consenso non é doado pero para logralo é fundamental contar cun bo mediador no grupo.

Unha vez que temos os subgrupos e as tarefas asignadas a cada un deles é fundamental respectar os tempos asignados e se por algún motivo unha das tarefas se ve freada, nunca quedaremos parados, reorganizaremos obxectivos para poder avanzar.

Traballando en grupos todos tivemos crises e problemas. Ante estas situacións debemos adoptar unha actitude responsable e saber ceder, facémolo sempre por alcanzar o ben común.

Chegados a esta parte final Vanesa e Iñaki explicaron dous conceptos a ter sempre en conta: a mediación e a monitorización.

Por un lado, a mediación é buscar unha solución positiva á resolución dos conflictos dende o consenso. Para chegar a este consenso hai dinámicas como a de encaixar o improbable ou as estratexias oblicuas de Brian Eno.

Polo outro lado, a monitorización fai referencia ó feito de supervisar o proxecto para asegurarnos de que o noso parecer está encamiñado cara un determinado resultado final.

Como engadido persoal e repetindo o que xa comentei no inicio do post coller o costume de pór en práctica todas estas suxestións e ferramentas quizás non sexa fácil pero o que teño moi claro é que axilizará os meus futuros proxectos e (espero) os proxectos dxs meus compañeirxs.

Se tendes calquera dúbida sobre o comentado na sesión podedes escribir a Vanesa e Iñaki no seguinte enderezo electrónico: fur@furallefalle.com

 

Historia, actualidade e perspectivas das políticas culturais. Lluís Bonet

Por Adela Pita.

Esta segunda sesión do Curso de Experto Universitario en Xestión Cultural foi do máis interesante, pois achegounos unha chea de datos curiosos que de seguro retomaremos ao longo dos vindeiros meses.

Nesta ocasión tivemos o pracer de contar coa presenza de Lluís Bonet, un dos maiores especialistas internacionais en Economía, Xestión e Políticas da Cultura. Este profesor da Universidade de Barcelona e director da súa área de posgraos en xestión cultural, falounos dunha maneira moi ilustrativa da evolución histórica e da tipoloxía das políticas culturais en Europa, facendo especial fincapé no caso español.

2016-10-14-lluis-bonet-6-_editDe toda a exposición sobre este tema, foron dúas as ideas que máis espertaron o meu interese. A primeira é a seguinte: “A cultura pode ser unha terrible ferramenta de dominio da sociedade”. Lluís Bonet explicounos que xa no Antigo Réxime a cultura nace con motivos instrumentais para aumentar o prestixio, a magnificencia e a dominación dos poderes da época. Posteriormente, co Estado moderno, o dominio articúlase a través do concepto Nación, que se impón a través de símbolos e valores como o idioma, a bandeira, o himno ou a interpretación da historia dende institucións como a escola, a milicia, a igrexa… sempre tratando de desprestixiar ou de acabar con calquera manifestación autóctona ou rexional. Na etapa dos anos 30, o fascismo e o comunismo utilizan a política cultural como ferramenta para impoñer a súa visión única do mundo. A cultura convértese unicamente en propaganda ideolóxica para controlar a sociedade. Aséntanse a censura e o control ríxido da capacidade crítica. Será a partir do remate da 2ª Guerra Mundial cando se vaia dando paulatinamente unha apertura nas políticas culturais permitindo a redución da censura e o aumento da liberdade de expresión, a calidade e a creatividade cultural.

O caso español non é diferente do que acabamos de comentar. Un exemplo claro é a época do réxime franquista, na que a cultura é unha arma que emprega a censura, a propaganda ideolóxica ou a inhibición da capacidade crítica para someter a sociedade. Aínda que esta situación mellorou coa caída do réxime, e comezan a abundar institucións, empresas, infraestruturas, proxectos e profesionais do mundo da cultura, temos que destacar o escaso hábito da planificación e a irrupción da crise do Estado de Benestar. Os políticos seguen a dominar a sociedade, xa non a través da censura, senón a través dos recortes. Ademais, a ausencia de debate cidadán no que respecta á política cultural, facilítalles o traballo á hora de recortar en políticas culturais, pois ninguén protesta.

.

A segunda das ideas que máis me cativaron está relacionada coa crise do Estado de Benestar e é que: “As grandes crises abren fiestras de oportunidade inimaxinables”. Xunto coa palabra crise deberían sempre poñerse palabras como oportunidade, emprendemento, creatividade, orixinalidade, innovación, valor, necesidade, optimismo… De sempre as épocas de crise axudaron ao progreso, e isto podémolo aplicar a calquera aspecto da vida e, claro está, tamén ao ámbito da cultura. De feito estamos a ver que comezan a aparecer modelos de negocio ou formas participativas innovadoras e non importadas.

E xa para rematar, gustaríame agradecerlle a Lluís Bonet que compartise con todos e todas nós o seu tempo e lembrarvos que para a semana que vén seguimos con máis formación en xestión cultural, esta vez da man de Vanesa Castro e Iñaki López (Fur Alle Falle) coa súa exposición “Técnicas para o traballo en equipo. Ferramentas colaborativas”.

Presentación do Curso 2016-17. Datos, tendencias e boas prácticas na xestión cultural.

Por Sandra Quintana.

O 7 de outubro comezou o Curso de Experto Universitario en Xestión Cultural na sala 22bis da Facultade de CC. Económicas da USC en Compostela. A presentación e benvida do curso déunola Isabel Neira xunto con Gonzalo Rodríguez, Marcos Lorenzo e Sergio Lago. Logo deles tocounos aos alumnos presentarnos. Entre nós hai unha grande variedade de disciplinas culturais.

O curso deu comezo a cargo de Marcos Lorenzo, que nos presentou o mundo das “Cifras para o diagnóstico da cultura galega”.

Iniciamos coa introdución ao sector cultural, onde se nos amosaron algunhas das cifras en Galicia. Sinalar que este sector representa aproximadamente un 2,5% do PIB español e un 2% do PIB galego.

Analizando o contexto resalta a tripla crise que existe no eido cultural, os factores influíntes son:

  • A revolución dixital

  • Crise económica

  • Ausencia de política cultural

Isto supón, menos gasto cultural do sector público, menos consumo cultural por parte da poboación e menos gasto cultural das antigas caixas de aforro. Polo que non é de estrañar que a evolución do emprego dende o ano 2009 sexa negativa, tendo un lixeiro repunte no ano 2014.

Non pasou o mesmo coas empresas, xa que estas se mantiveron ou mesmo medraron lixeiramente no período da crise. Destaca nestas que as empresas grandes foron desaparecendo, mantense a TVG, e pola contra xurdiron moitas pequenas empresas que, como o conxunto do sector, contan con moi pouca proxección nos mercados exteriores.

En consecuencia houbo un cambio de modelo onde se pasou de utilizar os auditorios a facer máis uso dos bares, o mesmo que se pasou da Administración como cliente único á autoxestión.

Que non haxa unha política cultural en Galicia está relacionado en grande medida a que hai un predominio dos gastos de capital sobre os gastos correntes na Xunta. Até o 2014 non existía un programa de formación superior en Xestión Cultural. Hai unha grande carencia dun plan estratéxico de cultura, non hai un bo aproveitamento dos fondos europeos e falta un plan estratéxico cultural para o rural.

Coñecendo as carencias/deficiencias que se teñen, as AAPP deberían apoiar o cambio de modelo ao mesmo que os axentes tamén poñer da súa parte para adaptarse.

grupo-xestion-cultural1-edit

Rematada esta ponencia, toma as rendas Sergio Lago con “Tendencia e boas prácticas na xestión cultural galega” e xa comezamos coa primeira cuestión:

Que significa para un proxecto cultural ter éxito?, todos diríamos que ter unha boa resposta por parte do público, pero non é de todo certo. Tamén teríamos que contar coa intensidade e calidade da experiencia, a identificación co territorio, co colectivo que o habita e coa historia que o envolve, a sustentabilidade económica, ambiental e creativa, as posibilidades que ofrece para mellorar a autoestima e o benestar da xente e a capacidade de transformación persoal e colectiva.

En Galicia temos unha terra moi fértil en eventos culturais. A música é a protagonista na maioría dos eventos de maior formato e éxito. Temos o exemplo do Resurrection Fest, onde o prezo da entrada oscila entre os 95 e 150€, e ten 80.000 asistentes de 36 países. Isto repercute positivamente na economía do municipio e da comarca.

As tendencias dos eventos culturais son moi diferentes e numerosas. Atopámonos con:

  • Festivais, festas, encontros, certames e repichocas. Ortigueira (o máis masivo durante anos), Pardiñas (o máis veterano con 37 anos), O Marisquiño (con máis asistencia de público, 125.000 o último ano).

  • Gastronomía. PorAmérica, Premios Martín Codax da música, Festival do Leite.

  • A colaboración. Festival Rias Baixas (Atlantic Fest, Cultura Quente, Revenidas, Sinsal, O Marisquiño, PortAmérica, SonRías Baixas).

  • A cidade como espazo. WOS Festival

  • Artes escénicas e eventos literarios. Festival de Ribadavia, FIOT, Mostra internacional de teatro universitario (MITEU), Semana de Teatro Clásico de Lugo.

  • Festival de danza e artes do corpo. Corpo(a)terra, Lugo Máxico.

  • En poética destacan o Festival de Poesía do Condado (Salvaterra), a Semana da Poesía Salvaxe en Ferrol, o Festival Atlántica de narración oral e na banda deseñada, Viñetas desde o Atlántico.

  • Audiovisual. Carballo Interplay, Play-Doc, Cineuropa, Cortacircuito, S8, Ouff, Fic.

Con todo isto queda claro que o que mellor sabemos facer en Galicia son proxectos ligados ao entorno rural ou de barrio e ao pequeno formato, o exemplo máis evidente é o do Festival de Cans, que leva varias edicións e cunha participación superior ás 10.000 persoas.

Á hora de programar, se queremos ter éxito asegurado, temos que dirixir o noso obxectivo ao público infantil. Xa que este público vai levado da man polos docentes, nais e pais. Neste eido, as editoriais como Kalandraka e Editorial Galaxia aproveitaron o oco que deixaron as productoras e selos, xunto á súa penetración comercial previa en centros educativos. Tamén consolídanse produtoras e distribuidoras que traballan nesta mesma liña, como son Urdime e Culturactiva.

Se falamos dos espazos para a cultura, destacamos que moitos, foron creados sen unha diagnose e sen un fundamento cultural solido, sen ter conta as necesidades e oportunidades culturais.

Espazos de xestión pública, estanse a converter en espazos de experiencia cultural continua e incluso laboratorios da creatividade popular, como son as casas da cultura, os Centros Socioculturais, e as Bibliotecas.

Polo que respecta ás salas de xestión privada, sinalar que o asociacionismo do sector musical vive un momento doce, a pesar do IVE. Asociacións como Clubtura, que goza dunha moi boa saúde e representatividade a nivel estatal é un claro exemplo.

En referencia aos espazos alternativos, os autoxestionados son de menor dimensión e cantidade en relacións con outros territorios da península. Falamos do Matadoiro Compostela, Nave 1839, Númax, a Gentalha do Pichel entre outros.

Se falamos de colectivos, dicir que o asociacionismo cultural é xerme de boa parte dos proxectos comentados e viveiro de gran parte das empresas e profesionais do sector. Tamén atopamos grande actividade de compañías de teatro, escolas de música, bandas municipais, agrupacións tradicionais e proxectos musicais.

A maioría dos colectivos tenden a xuntarse de xeito cooperativo para compartir os procesos de traballo, a aprendizaxe e a posta en valor en común.

Non podemos esquecer as novas tecnoloxías pois estas permitiron ter un auxe das metodoloxías para poder facer moitas cousas por un e con outros. O movemento maker comeza a organizarse en colectivos e eventos. O mesmo que os repositorios dixitais de fotografías, audiovisuais e narración oral que reconstrúen a memoria local na rede.

Preparados? O curso non fixo máis que comezar!!