Técnicas de creatividade. Deseño centrado nas persoas. Diego Parajó

Por: Vanesa Trevín

O pasado venres 18 de Novembro, tivo lugar a 7ª sesión do Curso Universitario de Xestión Cultural. Tivemos o privilexio de contar con Diego Parajó. Diego é xerente da empresa Xeneme, Proxectos Sociais. Diplomado en Educación social, formouse en desenvolvemento comunitario, coaching sistémico, xestión de proxectos e dirección de empresas. Actualmente traballa como formador, asesor e xestor de proxectos en servizos sociais, educativos e culturais.

A sesión comezou introducíndonos nas posibilidades que ten a utilización de metodoloxías creativas á hora de desenvolver novos proxectos culturais, especialmente no tocante a traballar en equipo. Chamou a atención sobre a necesidade dun cambio nas dinámicas de traballo, a xeración dun contexto emocional para favorecer a busca de solucións e a importancia de ir máis aló do evidente á hora de desenvolver actividades e proxectos de tipo cultural.

Establécese o proceso creativo en 5 pasos:

– Empatizar: Desenrolo dun coñecemento profundo do reto. Búsqueda de Feitos, Problemas e obxectivos.

Neste paso presentáronse algunhas dinámicas como:

– WORLD CAFÉ, que consiste na recollida de opinións sobre diferentes temas durante 5 minutos, ao final dos cales se farían cambios nos grupos, ao longo de arredor de dúas horas.

– INSIGHTS, realización de perfiles diferentes, poñéndolles nome e apelidos, inventando a unha persoa concreta que amalgame toda esa información.

– MAPA DE EMPATÍA: unha ficha elaborada para tratar de comprender as necesidades e os obstáculos de certos colectivos (ver imaxe).

– MAPAS CONCEPTUAIS: como o SHADOWING – seguemento dos personaxes para poder describir as súas experiencias de uso, ou os MAPAS DE TRAXECTORIA.

– Definir: Articular claramente o problema que se desexa resolver. Para poder desenrolar o produto, é necesario centrarse en problemas concretos.

A través do encabezado ¿Como poderíamos…., trátase de dilucidar a base do problema co que teremos que tratar. Para comprobar que a definición do reto ou desafío é correcta, preséntase un pequeno test:

– A redacción permite un resultado aberto?

            – A redacción está centrada no usuario/a?

            – Refírese a un grupo específico de usuarios/as?

– Idear: Xerar múltiples posibles solucións. Seleccionar e desenrolar a solución. Para desenrolar unha boa idea é preciso xerar gran cantidade de ideas sen limitarse ao sentido común, e aos esquemas establecidos. So desta maneira, algunha das ideas que xeremos poderá ser susceptible de seleccionarse para o seguinte paso.

Neste apartado, destacou a DINÁMICA DE XERACIÓN DE IDEAS, a través de varias técnicas como SCAMPER, que consiste na reformulación de posibles solucións en base a un problema, ou o 365, que trata de saturar o espazo de traballo a través da xeración de múltiples ideas que logo serán cribadas, quedando apenas con 5 delas (ver imaxe).

– Prototipar: Deseñar un prototipo (ou serie de prototipos), para por a proba a totalidade ou parte da solución.

– Testear: Participar nun proceso de innovación de ciclo curto, para mellorar continuamente o deseño.

Para que o proceso chegue a bo termo, ofrécense unha serie de metodoloxías creativas, centradas na exploración de novas realidades e do desenvolvemento de prototipos para probar o seu funcionamento ou non:

– Pensamento Disruptivo: este concepto implica o rompemento das regras establecidas, tratar de ser capaces de explorar novos camiños, preto da antítese do establecido.

– Hibridación: Capacidade de disociar conceptos para asocialos de xeito diferente, sumando un orde maior ao anterior: o produto como resultante maior que a mera mestura das partes.

– Design Thinking: Capacidade de mesturar o pensamento converxente e diverxente en ciclos de desenvolvemento das ideas, ampliando ou pechando o fluxo da información en relación á necesidade do momento (ver imaxe).

– Learning by Doing: Necesidade de prototipar as ideas, facelas realidade para poder xerar espazos de conversa.

Un enfoque de deseño interesante é o DCU, ou Deseño Centrado no Usuario. Nel, o proceso creativo está dirixido pola obtención de información acerca das persoas que van facer uso do produto final.  Con este enfoque poderemos evitar, na medida do posible, as consecuencias de tratar de “implantar” un produto ou un concepto que non funcionará.

Outro proceso é o CPS, ou Método de Solución Creativa de Problemas, como un proceso integral de creatividade e innovación, considerado precursor do Design Thinking entre outros, con seis pasos principais:

– Encontrar Obxectivos: para abrir a porta a utilizar este proceso. Este paso anímanos a observar dende outra perspectiva.

– Encontrar Feitos: revisar a información relativa á situación. Tense en conta toda a información para revisar o obxectivo e comezar a innovar.

– Encontrar Problemas: asegurar que se está a enfocar o problema correcto. É posible orixinar a solución correcta ao problema equivocado.

– Encontrar Ideas: facer conexións, tomar riscos, e probar novas combinacións para dar con solucións innovadoras, máis aló dunha “tormenta de ideas”.

– Encontrar Solucións: reforzar as mellores ideas xeradas, que precisan cumprir certos requisitos antes de converterse nunha solución.

– Encontrar Aprobación: quen é o responsable, que ten que facerse, e cando e cales son os recursos dispoñibles para converter esta idea nunha solución en pleno funcionamento.

Esta sesión foi eminentemente práctica e as técnicas que foron presentadas, permitíronnos a todos afondar nos problemas e posibles solucións dos nosos proxectos e avanzar na súa realización. O noso agradecemento a Diego Parajó, polo gran traballo que desenvolveu con este grupo, e polas ferramentas que nos facilitou, que ben seguro aplicaremos a partir de agora nas nosas futuras actividades profesionais.