Ámbito sociocultural. Participación e cidadanía. Con Alberto García

Por Majo Fernández

Nesta sesión contamos co poñente Alberto García compartindo a súa visión sobre a participación activa da cidadanía na vida cultural. A forma de traballar de Alberto baséase no desenvolvemento das comunidades como factor decisivo á hora de xerar cultura. Isto quere dicir que a cultura xa non é un catálogo de oferta, senón que nós mesmos, a cidadanía, podemos crear, producir, consumir…CULTURA.

A primeira dinámica consistiu en pedirnos que indicásemos nun post-it o que nos motiva ou o que queremos conseguir traballando no ámbito cultural. Ao final da sesión poriamos en común ditos post-its pero non dou tempo, así que foron poucos os que se animaron a dicir en voz alta o que puxeran. Os catro ou cinco que falaron coincidiron coa visión albertiana.          

Para entender a visión albertiana parte dunha diferenciación entre prestar servizos traballando para a comunidade; e os postulados da animación sociocultural tradicional, que sería traballar coas comunidades. Neste último, Alberto explica que non só existe unha canle de comunicación convencional entre emisor–receptor, senón que existen múltiples vías recíprocas. Que a medida que se van integrando as comunidades ditas vías son diversas e multidireccionais.

Como sempre se di “todo texto fóra de contexto é puro pretexto”, Alberto contextualizou historicamente a mediación cultural (actual palabra para denominar aos xestores culturais):

• MALRAUX `59: Buscábase a democratización da cultura mediante unha rede de casas de cultura xestionadas polo Estado, coas que se perseguía achegar a “alta cultura” á poboación. Existían colectivos, pero con pouca ou nula participación e institucionalizados. Menciona ao municipio de Guimarães como un exemplo meritorio deste enfoque, no que a cultura emana do Estado e as Administracións pero hai escasa innovación e pluralidade.
• MAIO `68: Comeza a procurarse a participación dunha cidadanía activa que xere contidos e codecida. É o enfoque da democracia cultural.
• WALL STREET `87 : Nova visión da cultura como BUSINESS, como industria.
• REV- DIXITAL 00`S: xeramos e compartimos contidos. Producimos coñecemento e cultura desde moitos puntos. Somos coma unha Wikipedia onde todo mundo opina, share, fai as súas achegas, etc… As canles de comunicación son horizontais, cambia o papel emisor–receptor. Todos aprendemos de todos: comunidades de aprendizaxe.
• CRISE `08 : Pásase da grandiosidade e do espectacular ao pequeno, ás relacións, aos proxectos, ás comunidades. Comézase a darlle importancia á emotividade e á proximidade das relacións da cidadanía á hora de xerar cultura.
• 15M11 : Voltamos a querer participar, a facer ECOSISTEMAS CULTURAIS onde nós somos os xeradores de cultura.

A parte máis interesante e amena foi cando Alberto nos amosou o que fai co seu equipo no Centro Social de Boiro. Coma el di, “xera comunidades”, traballa coa cidadanía axudándoa a realizar e a pór en marcha proxectos que adoitan ter gran acollida. Deste xeito cumpre a misión de mediador coproducindo un ECOSISTEMA CULTURAL. Mostrounos varios vídeos cos típicos participantes no centro social e unha simpática señora chamada Ermitas, que nos deixa pensando que calquera idade é boa para xerar cultura.  Pero Alberto sabe que para facer hai que saber como, así que nesta comunidade artellan as cousas tendo en conta os valores compartidos sen ir directamente á definición dos proxectos. Fan unha análise, observan, median, conectan, dinamizan creando accións que desencadean ramificacións onde saen ideas que se materializan e teñen boa recepción.

Finalmente, a segunda dinámica, previamente investigada por cada un dos equipos do curso, era investigar sobre un proxecto cultural (boas prácticas) que se está a levar a cabo. Estes proxectos foron escollidos a propósito para que coincidiran cos territorios que estamos a analizar cada equipo. Estes foron:

• Experimenta distrito (Madrid) 
• Co-Lab Coruña
• Festival do Río Castro
• Feirón Mariñeiro de Rianxo
• Montenoso
• Fálame de San Sadurniño

Creo que nos decatamos de que, aínda que parecía ao principio que estes proxectos non tiñan nada que ver co que estabamos a investigar, foron de gran axuda para saber por onde tirar para as seguintes fases.

A sesión albertiana para min foi unha exposición que me fixo aterrar sobre a xestión cultural. Saber que se poden facer cousas con calquera, pero sempre en comunidade e sendo activos creando, xerando, opinando e innovando na mediación cultural. Unha xoia!