Por Jorge Álvarez

As sesións do Curso que se dan fóra das aulas sempre son especiais. Ben sexan no Auditorio de Galicia, no Consello da Cultura Galega ou, no caso de hoxe, na Cidade da Cultura. En concreto, a sesión de hoxe estivo adicada á cultura dixital. Comezamos cun encontro na sala Eisenmann con María Pereira, directora de Acción Cultural da Fundación Cidade da Cultura dende o ano 2012. María presentou a Cidade da Cultura como un espazo de intervención artística. Deunos un dato interesante, como é o orzamento anual co que conta a fundación para as súas distintas actividades: 1.000.000€. Unha cantidade axustada para o espazo ao que nos estamos referindo.

Este orzamento está repartido da seguinte maneira:

• 42% Exposicións
• 22% Ciclos Artísticos (como os concertos do “Atardecer no Gaiás”)
• 15% Ciclos en Familia
• 21% en varios proxectos como son a Aula Gaiás, Letras e Pensamento, etc.

Unha das maiores eivas do complexo Gaiás, segundo nos comentaba María, é a propia situación xeográfica, sen dúbida unha barreira física coa cidade de Santiago. Por iso dende os departamentos de marketing e comunicación esfórzanse para chegar á poboación de Compostela cun gran traballo en redes sociais, prensa e outros medios, como son as relacións cos centros escolares. Na explicación das actividades da Fundación xurdiu un dos seus eventos mais populares, o Atardecer no Gaiás, un ciclo de concertos de verán que se levan a cabo na zona exterior das instalacións. María falounos dun dos concertos con máis afluencia de público na última edición do ciclo, o do compositor e rapeiro C. Tangana. Nese momento abriuse un pequeno debate sobre a tipoloxía de concertos que “debe” programar una entidade como a Fundación Cidade da Cultura: buscamos a calidade artística máis “exquisita” ou abrimos a programación a outros públicos co fin de que se acheguen e coñezan o espazo? E se realmente programamos un artista que achegue novos públicos… conseguimos fidelizar a eses públicos para posteriores actividades? Aí quedou un debate, que, sen dúbida, daría para moito mais!

Por outra banda, María contounos que as montaxes de eventos son sempre subcontratadas, xa que a propia fundación non ten capacidade propia para realizalas. Habitualmente as empresas externas adoitan ser galegas. E tamén fixo especial fincapé nos novos espazos naturais do Gaiás:

• O Bosque de Galicia : O principal espazo natural con 24 hectáreas plantadas con especies arbóreas autóctonas. Este bosque conta con 3 quilómetros de sendas peonís, zonas de descanso e un miradoiro cunhas vistas privilexiadas a Compostela

• Xardín Literario : Un espazo adicado a escritores e poetas galegos. Con pouco mais de unha hectárea de superficie, conta con 14 especies de árbores diferentes. Compleméntase cun sendeiro, unha instalación artística con placas literarias, un estanque e un miradoiro.

• Parque do Lago : Unha área de descanso e paseo situada nas inmediacións do complexo. Conta cun lago de preto de 5.000 m3 rodeado de vexetación, unha tarima de madeira e unha carballeira convertida en centro de ocio.

Para rematar, coñecemos máis a fondo outras actividades como as visitas astronómicas no verán ou a carreira Holi Gaiás . María rematou a súa exposición falando dos proxectos de intervención artística nos espazos naturais, no que tres ideas contaban cun orzamento de 10.000€ cada unha, para levar a cabo a produción das mesmas e os honorarios dos artistas. Os proxectos foron:

• Figuras en Xabón de Antía Cea
• Proxecto de avistamento de paxaros de Ánxela Caramés e Paul Edwar Guy
• Tres merendeiros para convertir linguaxe estatística en linguaxe poética de Chus Martínez e Beatriz Lobo

Coñecendo o complexo arquitectónico

A sesión continuou cunha visita guiada polo complexo Gaiás que comezou na propia sala onde estabamos, a sala Eisenman:  un espazo polivalente no que se celebran desde presentacións, roldas de prensa ou cócteles. A continuación, o noso guía Rafa Lens levounos ata o exterior da sala e fronte a Cantina, parándonos diante da Singularidade: unha escultura (unha gran “bola” de libros e libretas) feita para unha exposición efímera nun primeiro momento, pero que finalmente quedou alí converténdose nunha seña de identidade do Gaiás.

Seguimos coñecendo un pouco máis de preto a Biblioteca e o Arquivo de Galicia, que albergan e difunden o patrimonio bibliográfico galego. Tamén funcionan como deposito legal de tódalas publicacións editadas en Galicia, das que se deposita unha copia nas súas instalacións. No mesmo edificio da Biblioteca achegámonos ata unha das zonas, sen dúbida, mais curiosas e descoñecidas da Cidade da Cultura: un pequeno “mundo soterrado” polo que entran os transportes de carga e descarga e proveedores ás instalacións

As Torres Hejduk foron a seguinte parada: diseñadas orixinalmente por John Hejduk como torres botánicas para o parque de Belvís, Peter Eisenman decidiu recuperalas para o seu proxecto no Gaiás. Dentro das torres atopamos unha exposición temporal, Betula Pendula  que busca representar a fraxilidade dos bosques galegos. Nunha das torres, uns bidueiros colgados (e cun sistema de rego propio nas alturas para mantelos) e abaixo un espello para dar a sensación de caminar sobre as copas. Na outra torre de pedra, un bosque queimado. Espectacular.

Xa preto do final da visita Rafa  falounos das zonas verdes da Cidade da Cultura:

• O Bosque de Galicia: un espazo na ladeira do monte Gaiás, con sete mil especies autóctonas de árbores e 24 hectáreas que busca achegar o complexo a cidade de Compostela a través de unas sendas peonís. Estas poderán usarse incluso sen luz natural gracias a un sistema de iluminación ecolóxico. Ademais o bosque conta con diversas zonas de descanso e un mirador no alto.

• O Xardín Literario: Un espazo verde adicado os poetas e escritores galegos, con distintas especies de árbores plantadas que simulan as follas dun libro aberto.

• O Parque do Lago: Un área verde, que conta co propio lago, bancos, areas de lecer e ata una zona de “running” nunha carballeira

A visita guiada rematou no Museo Centro Gaiás, sen dúbida un dos edificios máis espectaculares (e non só da Cidade da Cultura!). Conta cunha fachada de 43 metros de altura e mais de 16.000 metros cadrados de superficie onde levar a cabo toda a programación de exposicións e divulgación. Xa chegando ao final da sesión volvemos á Sala Eisenman para ter unha conversa aberta sobre Cultura dixital.

Falando no Gaiás sobre cultura dixital

As protagonistas desta conversa aberta foron Balbina Gándara, experta en dixitalización e posta en valor do patrimonio cultural, María Yáñez, xornalista especializada no mundo dixital, e Sonia Méndez, actriz e directora do festival de contidos dixitais Carballo Interplay.

Balbina comezou falándonos da consultora onde traballa, UNAYTA onde, entre outras cousas, dixitalizan arquivos, fondos históricos, expedientes médicos, documentos administrativos ou arquivos multimedia. Como exemplo, púxonos un dos últimos traballos que están a levar a cabo: a dixitalización das actas de plenos dos anos 30 e 40 do  século XX no Concello de Vimianzo, ou outro se cabe máis curioso: a dixitalización de preto de 3.200 entradas de partituras e letras do Real Coro Toxos e Froles de Ferrol.

Continuou a conversa María Yáñez falando da situación da creación colectiva e a produción audiovisual específica para Internet. Como exemplo de comunicación falounos dos memes, gifs, grupos de Facebook, Galipedia e algunhas páxinas adicadas ao humor en galego.  Para finalizar, Sonia Méndez contounos como no 2011 creou unha web serie practicamente “sen saber” o que estaban a facer. Casi de rebote colgaron a serie en Internet e, pouco a pouco, foi crecendo sen buscar ese crecemento en ningún momento. Esa é a “maxia” de Internet! Fixo fincapé na distinción dos contidos online, como son esas web series, cos contidos pensados para televisión: formatos diferentes para públicos diferentes.

A sesión pasou voando! Quedámonos practicamente sen tempo para falar con estas tres mulleres expertas na cultura online e dixital, pero con moi bo sabor de boca, iso si. Tamén coñecendo un pouco máis a Cidade da Cultura, o que alí se fai, como se traballa, e, por que non dicilo, tirando abaixo algúns mitos que a acompañan desde o seu polémico comezo.

Con esta foto do noso particular “atardecer no Gaiás” despedimos a sesión do 26 de abril.

Por Anxela Baltar

Esta sesión estivo dividida en dúas partes: a primeira consistiu en profundizar no plan de comunicación, e durante a segunda parte traballamos por grupos aplicando aos nosos proxectos os conceptos explicados. Ao mesmo tempo, noutro espazo da facultade, os alumnos e alumnas interesados gravaban un video para elaborar a Mostra de Saberes desta edición do curso, respondendo a unhas breves preguntas sobre as nosas experiencias laborais culturais, expectativas de futuro, etc,…

A primeira pregunta que facía Sonia era: Por que necesitamos plan de comunicación?

Deste xeito comezamos a analizar a necesidade deste documento para os nosos proxectos. Apuntou un dato curiosos: a maioría dos proxectos cos que ela traballou non tiñan plan de comunicación. Sen embargo, é fundamental que todo o equipo saiba que mensaxes se van transmitir, cando, e de que maneira. Tamén para distribuír os recursos de maneira axeitada, planificando que necesitamos, que podemos facer,… Todo iso conseguímolo elaborando un bo plan de comunicación.

A continuación, presentounos un modelo posible. Este modelo ten a seguinte estrutura:

• Diagnose                                                                
• Obxectivos
• Públicos
• Soportes
• Estratexias e tácticas
• Accións e materiais
• Cronograma
• Orzamento

Analizamos neste punto algúns factores como:

• A creación dun proxecto novo trae implícita certa debilidade, descoñecemento da marca. Necesitamos para comunicar que o público recoñeza.

• O obxectivo primeiro é construír e difundir unha marca forte. A partir de aquí cada proxecto ten as súas características dependendo dos obxectivos, necesidades,… etc.

• Públicos: a cada un, que lle ofrecemos? Algúns buscan emocións, outros unha programación concreta… Hai que analizar os distintos tipos de público que ten cada proxecto.

• É necesario fixar que soportes queremos producir, en que prazo e con cantos cartos.

Hai que dar resposta a unha serie de dúbidas e cuestións previas: de onde partimos? para que? para quen? como? cando e canto? Para resolver estes aspectos temos que ter en conta algúns factores:

• Canto máis clara estea a comunicación no cuantificable, máis sinxelo será saber se se conseguiu ou non.

• Debemos recoller aparicións en prensa: clipping de anos anteriores

•  Temos que decidir o modo de comunicar, como queremos transmitir a nosa mesaxe en redes, medios,… etc.

Novas tendencias e recursos

• Medios: É moi minoritario facer soamente promo en medios, pero é unha acción importante. O noso proxecto debería saír en medios locais, comarcais, pois é moi habitual que o público busque aí a programación cultural. É importante crear accións que permitan que a televisión obteña unha imaxe máis dinámica e, simultáneamente, convocar aos medios e ás institucións, facer roldas de prensa,… A nota de prensa é tamén algo fundamental: hai que buscar un titular (factible, o que nos gustaría ver no xornal), e informar de cando, onde e canto custa na primeira frase (técnica da pirámide invertida).

• Redes e web: Adaptar expectativas ás posibilidades. O ideal é ter un perfil específico para o proxecto, por exemplo: aínda que sexa un festival dun concello, debería ter as súas propias redes e non publicar dende as da institución.

• Comunicación directa: É moi útil ter bases de datos porque é ter a posibilidade de chegar ao público que xa amosou interese no proxecto. Deste xeito está asegurada a atracción e o interese. Podemos facer tamén accións corpo a corpo: físicas, de presentación… Exemplo: presentar o festival en centros de ensino, proxeccións previas,…

• O camiño do medio: Crowdfunding: trátase dunha opción moi utilizada na actualidade, pero é algo caro por esforzo e por “cansino”. Patrocinios de comunicación: pedir contrapartida aos concellos.

 Estes foron os puntos que tocamos na primeira parte da sesión. Despois do descanso, Sonia repartiu uns documentos para que cada grupo cumprimentara e comezara, deste xeito, a elaborar o seu plan de comunicación correspondente. Cada unha das follas repartidas correspondía a un punto da estrutura do plan:

• Diagnose: DAFO, observacións, recomendacións
• Obxectivos (cuantitativos, cualitativos)
• Públicos
• Soportes
• Estratexia e tácticas (brainstorming, ideas creativas, como contarlle o noso proxecto a cada público)
• Accións e materiais (levar as ideas que sexan posibles ao factible para cada público, exemplo: flashmob para a mocidade)
• Cronograma
• Orzamento

Cada grupo, traballando conxuntamente, elaborou coa axuda de Sonia as partes do plan que lle deu tempo ao longo desta segunda parte da aula. Temos agora como tarefa continuar coa estrutura e darlle forma (en Word, maquetando,…) e, deste xeito, rematar finalmente o noso plan de comunicación.

Por Pablo Pérez

O pasado mércores 11 de abril tivemos no salón de actos da facultade unha sesión de contraste de proxectos con posibles financiadores. A sesión dividiuse en dúas partes: na primeira parte tivo lugar unha mesa redonda na que os poñentes falaron sobre o patrocinio, cada un dende a súa modalidade, e unha segunda parte na que se desenvolveron as simulacións de entrevistas ante potenciais financiadores.

A mesa redonda estivo formada por diferentes profesionais: do sector público autonómico estivo José Luis Maestro, de Turismo de Galicia; do público local,  Carme Casado, do Cersia, e do patrocinio privado, Iván Fernández, de Galicia Calidade. Carme foi a encargada de romper o xeo:

Carme Casado é economista vocacional e profesional, traballa no edificio do CERSIA Empresa, do Concello de Santiago de Compostela, sendo a responsable de promoción económica dentro da Concellería de Igualdade e Desenvolvemento Económico. Durante a súa exposición contounos o importante que é coñecer as estratexias válidas para achegarse ás administracións e a vía para coñecer que obxectivos perseguen as entidades públicas para, dese xeito, poder darlles a mellor reposta posible co noso proxecto, axustando a nosa planificación estratéxica aos obxectivos das entidades locais.

Recalcou a necesidade de levar sempre a unha primeira entrevista cun financiador unha definición do proxecto a presentar que estea en sintonía cos obxectivos que persegue, buscando sempre na medida do posible unha empatía nos valores entre proxecto e entidade. Fixo moito fincapé na importancia de “non ser tan xeneroso coas nosas  ideas”, antes de que estas saian ó mercado, advertindo e suxerindo preservar os puntos chaves de proxectos innovadores, agardando primeiro e ver se hai interese e non “regalar” un traballo de creación propia.

José Luis Maestro foi o segundo en intervir. Licenciado en Ciencias Políticas e Socioloxía, traballa na Xunta de Galicia dende o 1993, onde comezou exercendo diversas responsabilidades na Consellería de Política Territorial e Obras Públicas. Actualmente é subdirector de ordenación, inspección e planificación turística na axencia Turismo de Galicia, onde é director de competitividade. José Luis leva asistindo catro anos consecutivos a esta mesma aula e achegando moitas das claves para que un proxecto cultural con dimensión turística teña éxito. Comezou a intervención  facendo referencia e compartindo o que a súa compañeira Carme Casado dixera sobre a necesidade dos valores comúns que tiñan que existir entre o financiador e o proxecto, e engadiu ademais que os proxectos son avaliados por moitas persoas e en niveles diferentes, o que significa que  non é un proceso fácil.

Na súa intervención destacou catro ámbitos de respaldo a proxectos turísticos desde a axencia Turismo de Galicia. Comezou falando das convocatorias de subvencións, indicando que contan cuns criterios moi obxectivos e destacando, de entre todas as liñas, a de cooperacións entre empresas, xa que é a que máis se aproxima ó ámbito cultural (sempre dende o turismo). Outra liña de axuda coas administracións a través dos xeodestinos e das agrupacións de destinos turísticos por concellos, por comarcas  e por provincias, cos que a administración de Turismo de Galicia convenia, sendo eles mesmos os que fan propostas e financian proxectos culturais.  Proxectos  europeos, nos que existe unha participación activa de Turismo de Galicia, no que actualmente se están a desenvolver catro proxectos cunha compoñente cultural moi intensa. E por último a acción directa por parte de Turismo de Galicia a través da elaboración de produtos turísticos para a promoción do destino Galicia, no que o cultural ten un papel moi relevante.

Iván Fernández, licenciado en Xornalismo e Comunicación Audiovisual pola Universidade de Santiago, é dende 2007 o responsable de marketing e comunicación de Galicia Calidade. Contounos que na actualidade o selo traballa con 104 empresas (de ámbito alimentario e turístico principalmente). En Galicia Calidade dedícanse por unha parte á certificación de marcas e por outra ao investimento en promoción da marca común. Invisten en patrocinio ou publicidade, ademais de patrocinaren o deporte, a cultura e o asociacionismo, entre outras. Iván anotou que lles chegaban un promedio de 2 proxectos por día e que resultaba imposible financiar tantas iniciativas, pero que en ocasións exercen de axentes mediadores das súas propias marcas socias e as poñen en contacto con proxectos que consideraban adecuados para elas.

Tralo descanso, xa na segunda parte, cada equipa tivo uns quince minutos para presentar os seus proxectos fronte aos posibles financiadores. As entrevistas desenvolvéronse de xeito simultáneo en tres espazos diferentes. O obxectivo desta práctica foi obter unha avaliación obxectiva e profesional dos dossieres de patrocinio que presentou cada equipa e obter unha información completa sobre as carencias e acertos no xeito de abordar a presentación.