A práctica profesional: visita ao Auditorio de Galicia

Por Cecilia Prieto

O Auditorio de Galicia é un edificio deseñado por Julio Cano Lasso e Diego Cano Pintos arredor do ano 1989. Encadrado no Programa Nacional de Auditorios, a obra foi financiada polo Ministerio de Cultura en colaboración con entidades privadas.

A visita comeza na entrada principal do propio edificio, alí nos FOTO 1agarda Xaquín López, actual director-xerente do Auditorio de Galicia e coñecido como Xocas. Profesional do sector da cultura -licenciado en Filoloxía Galega pola USC, músico, produtor- conta cunha longa experiencia en actividades relacionadas coa dirección e xestión de proxectos culturais.

Unha vez realizadas as presentacións oportunas, procedemos a comezar a visita guiada polas  instalacións e  iniciamos unha conversa grupal e un devagar paulatino polos diversos espazos. Sen dúbida, uns intres de reflexión conxunta para o alumnado do CEU Xestión Cultural 2018-19.

 

O espazo

O Auditorio de Galicia conta con catro salas dividas en dúas plantas que descorren ao longo da superficie total do edificio, na zona de Vite. O xerente apunta que no seu momento realízase nesa zona da cidade, coa finalidade de iniciar a transformación urbanística de dita área polas necesidades da mesma.

 

  • Planta Baixa: Sala (1) – Issac Díaz Pardo

Iniciamos o noso percorrido na planta inferior do edificio. É un espazo de 1.000 m² de forma irregular destinado ás exposicións. O primeiro do que nos percatamos na nosa ollada é que estamos ante unha sala de exposicións baleira.

dav

Xaquín explícanos que isto débese a que, a partires do vindeiro sábado 22 de decembro, cédese o espazo para o lecer das familias a través da súa Programación do Apego, onde se insiren actividades diversas, dende accións formativas para futuras nais/pais ou obradoiros de arrolo, clases pre-parto, concertos familiares, etc,… É dicir, unha proposta que permite o desenvolvemento de diversos obxectivos (potenciar o vínculo en lingua galega) ou establecer un fío sentimental co edificio, crear hábitos culturais dende as primeiras etapas da vida,  que permita ser nun futuro parte do público adulto.

Tamén nos indican as liñas de traballo no espazo,  o compromiso coa acción cultural galega-incluíndo propostas que permitan re visitar o noso pasado-  a nova creación contemporánea, actividades e acción que permitan a converxencia ou a reflexión do artístico co social, especialmente non últimos 50 anos (propostas de banda deseñada, discos,..).

Sinala que estamos ante una sala de exposicións que ten unha reforma posterior, xa que inicialmente o edificio permitía a entrada da luz natural, pero iso limitaba as posibilidades expositivas, polo que modificáronse parcialmente as estruturas orixinais.

En dita sala, e inxerida dentro da programación anual do Auditorio de Galicia, artéllanse outras propostas coma:

  • Exposicións: un mínimo de tres ao longo do ano, por exemplo no 2019 (dende febreiro-marzo realizarase unha escolma sobre deseño en Galicia e a edición do correspondente catálogo,…)
  • Premios a novos artistas: Con carácter bianual, o premio acolle a obras de 40 creadoras que son seleccionadas de entre os centos de portafolios presentados. As obras forman parte da exposición e reciben tres galardóns.
  • Proxectos Europeos: formando parte das 10 institucións europeas da creatividade e liderando un proxecto no marco europeo (con formación, visualización de novos artistas, etc.,…).
  • Programa de Abono: de musica clásica, que permite o aceso aos concertos da Real Filharmónica de Galicia, todos os mércores e xoves cunha media de 800 asistentes e unha taxa de ocupación do 75%.

 

sdr

 

No tocante ao funcionamento xeral e xestión do Auditorio de Galicia, Xaquín sinala que actualmente funcionan como un organismo autónomo local dependente da Concellería de Cultura do Concello de Santiago, para os que programan e colaboran no 90% das actividades ou accións culturais ao longo de todo o ano en Compostela. Dispoñen de orzamento propio, unha estrutura máis pequena e, polo tanto, máis áxil formando unha parte relevante do ecosistema cultural da cidade.

 

Primeira Planta: Salas (3).

  • Sala Mozart

mde

 

Entramos na sala máis pequena, con capacidade para 260 espectadores destinada entre outras actividades a concertos, conferencias e ensaios teatrais. Como é unha sala independente pódese usar á vez que as outras salas. Actualmente, reside nela a Banda Municipal de Santiago de Compostela.

 

 

Sala Circular

Trátase dun espazo cálido e máis reducido, sendo a sala máis pequena. Ten capacidade para 50 persoas, está destinada á celebración de coloquios, conferencias de prensa ou presentacións. Alí afondamos sobre aspectos relevantes na xestión cultural relativos ao impacto da crise, as cuestións orzamentarias, a redución do apoio a Cultura a nivel local e no propio Auditorio de Galicia.

Trasladóusenos unhas ideas xenéricas sobre o modelo ideal de financiamento, así como os gastos en persoal e mantemento da programación e o propio edificio. Tamén fixemos mención á escaseza de convocatorias para persoal directivo en cultura e á planificación política a medio ou longo prazo.

 

  • Sala Angel Brague

Seguidamente, achegámonos á sala principal do Auditorio. A parte máis ilustrativa da visita, xa que se trata dun espazo con capacidade para 1.002 espectadores acondicionado para acoller representacións teatrais, ballet e ópera, así como concertos de música sinfónica e para a organización de congresos. Dende 1996 é a sede permanente da Real Filharmonía de Galicia.

 

Finalmente, rematamos a conversa entre bambalinas sobre montaxes, espectáculos, a concha acústica tan analóxica que dispón o edificio e das dotacións doutras instalacións do país.

 

Marketing cultural e xestión de públicos. Con Beatriz Fontán

Por Patricia López

Na sesión desta semana, tivemos a sorte de contar con Beatriz Fontán, especialista en marketing cultural, para afondar na cuestión dos públicos e sobre como chegar a eles dunha forma efectiva. A aula comezou deixando de lado as novas tecnoloxías e buscando o diálogo entre tódolos asistentes. Tras unha redistribución do alumnado na clase, comenzamos definindo os nosos obxectivos en relación ó tema a tratar, co fin de resolvelos ó final da sesión.

Á hora de iniciar un proxecto cultural e o seu enfoque de cara ós seus posibles consumidores, é moi importante definir este público. Para iso pódese usar o método da segmentación, coñecer factores determinados como a idade e o xénero da xente que nos interesa; sen embargo, isto non nos mostra as súas tendencias e, á hora de conectar con el, é preciso saber que é o que o move. Con esta metodoloxía creamos unha comunidade conformada por xente cun interese común.

As tendencias de marketing actuais, relacionadas co mundo das marcas, están comezando a utilizar as estratexias que sempre formaron parte do marketing cultural pero, por que? Porque é un marketing máis humanizado, relacionado cuns valores concretos e que conecta máis co público, que busca xerar experiencias e contidos, e para iso é moi importante realizar un exercicio de empatía. Jesús Cimarro, director do Festival Internacional de Teatro de Mérida e director do teatro La Latina, define o marketing como un sistema de pensamento: hai que deixar de pensar tanto no que nós, como entidade, emitimos cara fóra e temos que tentar poñernos na posición das outras persoas, ver a través de seus ollos, pero sempre sen pervertir o produto.

Beatriz recolle estes principios do marketing nunha frase pronunciada pola súa avoa: “Quen llo dá a quen o entende, non llo dá, que ben llo vende”. Con isto o que quere dicir é que a quen lle interese o teu proxecto é ó que llo tes que intentar vender. Non llo podes dar, porque esta persoa está disposta a pagar por el. Unha vez temos o noso proxecto, temos que buscar este público.

Cando xa sabemos cales son as persoas que nos interesan, temos que coñecer ben o noso produto e saber en que se diferencia, cal é a nosa motivación. Para esmigallalo, podemos utilizar o chamado círculo dourado de Simon Sinek.

 

2

 

Este gráfico serve para estruturar e contar o noso proxecto dunha forma útil e para atraer a ese público que está disposto a pagar, que nos interesa conquistar. Normalmente, cando relatamos de que vai o noso proxecto, comezamos polo “que”, seguimos polo “como” e despois falamos de a “quen” o diriximos; non obstante, o verdadeiro meollo da cuestión atópase no “para que”. Se contamos o noso proxecto dende o círculo interior ata rematar nese “que”, o noso discurso vai ter moito máis impacto, porque ese “para que” é o que verdadeiramente nos define, o que nos diferencia de forma sustancial, e trátase de algo puramente emocional.

3

A forma idónea de chegar á raíz do noso proxecto, como nos contaba Beatriz, é preguntarse “para que” polo menos cinco veces e marcarse unha utopía ou ideal, que aínda que non poidamos alcanzar, serve para definir uns obxectivos que nos permiten seguir un camiño. Con esta utopía tamén hai que ter coidado con xerar unha falsa expectativa, non se pode caer no overpromise, en prometer por riba do que podemos cumplir: hai que soñar, pero tamén hai que ser realistas.

Para dirixir a nosa estratexia, teremos que utilizar o chamado marketing mix ou a teoría das 4p, ferramenta para facer unha análise dende tódalas perspectivas do marketing.

As 4p son: produto, precio, placement (distribución) e promoción, aínda que tamén deberíamos engadir unha quinta: persoas. Unha vez definidas todas estas variables, poderemos comezar co noso plan de xestión de públicos. Para xestionar de forma óptima os nosos públicos, é preciso seguir unha serie de pasos:

  • Crear equipo. Buscar a transversalidade e a implicación con todos os que interactúan cos públicos.
  • Fixar obxectivos SMART para o plan (eSpecíficos, Medibles, Alcanzables, Realistas e Temporalizados).
  • Facer unha diagnose. Despois dun DAFO, faremos o MIX: sistemas de prezos e promocións actuais, perfís de públicos actuais, produtos de oferta e de demanda e comunicación.
  • Segmentación. Creación dunha base de datos que nos diga como é o noso público e que o move.
  • Fixación de obxectivos por perfís.
  • Deseño de estratexias de fidelización, activación e captación.
  • Definición de accións específicas para cada estratexia.

Ademáis, é moi importante traballar cos públicos:

  • Hai que diversificar, incrementar e regularizar as prácticas dos públicos activos.
  • Xestionar a comunidade de públicos implicados.
  • Captar novos públicos a partir da demanda latente.
  • Investir na formación de gustos e valores en nenos e adolescentes.
  • Crear interese polas prácticas culturais en públicos con demanda inexistente.

Xa na segunda parte da sesión, puidemos poñer todos os novos coñecementos en práctica a través dos nosos proxectos grupais. Finalmente, penso que todos conseguimos, na medida do posible, chegar ós obxectivos que nos marcamos ó principio da aula.

O proxecto cultural: da idea ao anteproxecto

Por Alfonso Muñoz

Nesta nova sesión do CEU en Xestión Cultural, comezamos falando da visita da semana pasada ao Culturgal e das características dun evento destas dimensións e os participantes dos sectores culturais galegos, así como da conversa co director da feira,  Xosé Manuel Aldea, entre outras cuestións.

Para coñecer o orzamento da feira, Sergio Lago sinalou que a organización publica unha memoria anual económica e considerouna de especial interese. En comparación con outras feiras estatais, o orzamento que se manexa e bastante inferior. Pola súa banda, Diego Parajó destacou a ausencia dunha programación de intercambio entre profesionais, sinalando que foi absorbida polos stands adicados á venda ao público.

Xa metidos na aula correspondente, a primeira hora adicámola ao traballo en grupo e ao intercambio de ideas, conectando as sesións de diagnose e creatividade para, posteriormente, facer unha pequena presentación de cada grupo e elixir a idea principal do proxecto.

 

Equipo 1. Cangas do Morrazo

Forma xurídica: Equipo Municipal de Cultura.

O equipo de Cangas do Morrazo no seu proceso de traballo atopou un amplio abano de actividades culturais impulsadas en gran parte polo tecido asociativo co que conta o municipio. No proceso de diagnose, destacaron os seguintes puntos:

  • A oferta cultural non está enfocada hacia ningún público 2018 12 05 Equipo Cangasespecífico, o que dificulta chegar a determinados sectores do mesmo como é o caso da xente moza, público familiar… a pesares de que que a idade media da poboación ronda os 35 anos.
  • Non existe gran comunicación entre os concellos limítrofes que forman a mancomunidade, non habendo competencia entre eles, pero tampouco un diálogo común para o desenvolvemento dun proxecto cultural conxunto a longo prazo, nin tampoco existe diálogo entre as asociacións.
  • Os inmigrantes da zona están excluídos indirectamente das actividades culturais,  xa que non existe ningún plan nin acción específico para a súa participación.
  • Cangas sempre estivo vinculada á industria conserveira e a pesca. O seu desenvolvemento xirou entorno ao mar, coa chegada da democracia á vila en materia urbanística quedou estancada.
  • A época de máis afluencia de xente é o verán debido ao movemento turístico estival.

Como idea principal para o seu proxecto elixiron a creación dunha comunidade onde toda a veciñanza estivera representada, e en especial a xuventude, coa intención de movilizar a este sector de poboación e involucralo na vida cultural da vila.

 

Equipo 2. Barrio de San Pedro. Santiago de Compostela.

Forma xurídica: Empresa. Sociedade Limitada.

No barrio de San Pedro o equipo de traballo observou a existencia dunha poboación eminentemente nova na que a media de idade é de 44 anos cunha pluralidade cultural e étnica, e tamén con importantes edificios culturais ademáis dun gran tecido asociativo, así como servizos de transporte próximos ao barrio e incremento do número de persoas en situación de dependencia.

2018 12 05 Equipo San Pedro

Ideas resultantes da diagnose deste equipo:

  • Hai unha necesidade de maior dotación de recursos para garantir a escolarización, banco de libros, apoio escolar e necesidade de máis actividades extraescolares.
  • Falta de actividades formativas e ocupacionais, orientación laboral.
  • Persoas maiores en situación de dependencia, necesidade de fomento de actividades lúdicas e recreativas para este colectivo.
  • Minorías étnicas. Incremento de persoas estranxeiras, falta de alternativas formativas.
  • Necesidade de servizos de apoio ás familias, sobre todo aquelas que teñen menores ao seu cargo.

A idea principal sobre a que xirará o seu proxecto é a de dinamizar á xente nova para integrala no mundo laboral, mediante a introdución de negocios de xente nova no barrio para retelos nesta zona da cidade.

 

Equipo 3. A Coruña

Forma xurídica: Fundación

O marco de traballo do equipo 3 é a cidade vella da Coruña, 2018 12 05 Equipo Coruñana que se atoparon cunha poboación en descenso con vivendas desocupadas e falta de servizos comúns, ademais o sector económico crea gran cantidade de establecementos comerciais na zona, aínda que polo xeral teñen pouca duración no tempo.

Os datos da diagnose realizada polo equipo son os seguintes:

  • Non hai conexión entre as distintas entidades culturais do barrio.
  • Hai pouca difusión das actividades socioculturais e unha falta de implicación da poboación local na vida cultural.
  • Hai unha tendencia a convertir a zona nun barrio residencial de clase social alta.
  • Existencia de diversas entidades con programación dirixida a distintos públicos.
  • Hai un atractivo paisaxístico: a cidade vella foi declarada conxunto histórico-artístico en 1985.

Para o seu proxecto a idea escollida por este grupo foi a de incentivar a formación de maiores.

 

Equipo 4. Boiro

Forma xurídica: Empresa. Economía Social

O equipo 4 desenvolveu o seu traballo na vila de Boiro. Trátase dunha zona basicamente mariñeira pero cun sector cultural moi activo, cunha poboación moi implicada nas distintas asociacións culturais que traballan na zona.

Ideas da diagnose:

  • Desconexión entre as institucións e as asociacións. Falta de apoio da entidade local.
  • Descompensacións entre axudas ao deporte e á cultura por parte de Concello.
  • Falta de implicación da hostelería e aloxamentos na actividade cultural.
  • O ámbito industrial, fundamentalmente conserveiro e pesca, non busca nin se beneficia do sector cultural da vila. Pérdida nos anos 70 da industria téxtil.
  • Importante oferta cultural. Contan cunha sala de música referente en Galicia, ademáis de importantes grupos e músicos.
  • Alta participación e implicación dos habitantes. Boiro é un referente a nivel cultural. Sentimento de comunidade. Membros compartidos entre asociacións e cunha forte implicación.
  • Inestabilidade do traballo creativo e cultural. A falta de visibilidade e de oferta cultural provoca unha falta de demanda. Contraprogramación intensiva a nivel local e comarcal. Pouca vontade política con respecto á cultura.
  • Localización clave (a media hora de Santiago, de Pontevedra), pobo mariñeiro, etc. Vontade de colaboración cos empresarios da zona. As iniciativas culturais máis importantes son as que saen da xente, da súa demanda, dando lugar a unha forte implicación.

A idea final escollida para o proxecto deste grupo foi a realización dun festival no que se poñan en interconexión o sector cultural co sector industrial e se creen sinerxías de cara a unha futura colaboración máis habitual e fluída.

 

Preparación do pechakucha

Trala exposición dos distintos equipos de traballo pasamos a preparación do pechakucha, no que se fará a presentación de anteproxectos na vindeira sesión. Trátase dunha presentación áxil apoiada en 20 imaxes e cun tempo de 6 minutos.

Definimos a estructura básica:

Presentación

  1. QUEN SOMOS (fórmula xurídica e presentación do equipo)
  2. CONTEXTO (cidade, rural…etc)
  3. DIAGNOSE (principais ideas e outra información que queramos destacar), con DAFO e mapa de axentes.
  4. IDEAS (derivadas da diagnose e idea elixida)
  5. IDEA ELIXIDA:
  • Que (formato)
  • Cando (?)
  • Para que (obxectivos)
  • Para quen (definir o público)

Ademais dun último apartado de posibles proxectos de referencia.

 

 

Retos do sector cultural e creativo: Culturgal 2018

Desde que comezou a súa andaina no ano 2014 o Curso sempre acude a Culturgal. Por ser a cita de referencia das industrias culturais e creativas de Galicia – e por tanto a maneira máis doada de poñer ao alumnado en contacto co que se está a facer no sector e coa xente que o fai- pero tamén por ser o espazo idóneo para desenvolver actividades ou aulas especiais. E esta quinta edición non foi unha excepción.

Cultural desenvolveuse este ano entre o 30 de novembro e o Xosé M. Aldea, coordinador de Culturgal, nun encontro co alumnado da 5ª edición do Curso2 de decembro, no Pazo da Cultura de Pontevedra, sendo o venres o día dedicado ao sector profesional. A décimo primeira edición da feira superou nesta ocasión os oitenta stands e organizou máis de cento vinte actividades para todos os públicos, co referente das 15.000 persoas de asistencia de anteriores edicións. Nun encontro con Xosé M. Aldea, coordinador xeral da feira, soubemos que este ano, por primeira vez, introduciuse o uso de tarxetas prepago como parte da estratexia de análise para a elaboración dun plan de xestión de públicos, así como do éxito que está a ter o Espazo de Arte Contemporáneo, cunha gran afluencia de visitantes e mesmo con varias vendas importantes rexistradas no ano anterior.

En Culturgal, aínda que hai uns poucos stands para postos de artesanía con produtos vinculados á cultura (instrumentos musicais, cerámica, zocos, …) a meirande parte está reservada a empresas e entidades culturais, que complementan a súa actividade de exposición e/ou venda coa programación do auditorio (co gaiteiro Carlos Núñez como gran referencia das actuacións nesta edición) e os espazos Foro, Escena e Libro.

 

A xestión cultural en Galicia: unha visión panorámica e actual

Estes espazos están reservados fundamentalmente a actividades de pequeno formato, como encontros, actuacións e presentacións. Como a que protagonizou o Curso, que presentou no Espazo Libro “A xestión cultural en Galicia: unha visión panorámica e actual”, unha iniciativa que recolle, por primeira vez, as análises e reflexións de vari*s profesionais do sector cultural galego, cada un ou unha sobre o ámbito no que traballa ou está especializad*, plasmadas dun xeito didáctico e ameno, co obxectivo de xerar un espazo aberto de coñecemento e diálogo sobre a cultura galega e a súa xestión.Presentación de "A Xestión Cultural en Galicia"

Na presentación estiveron, ademais dos coordinadores do Curso Sergio Lago e Marcos Lorenzo, Alberto García, presidente da Asociación Galega de Profesionais da Xestión Cultural (AGPXC) e Marián Fernández, socia da cooperativa cultural O Cable Inglés, por ser autores dos dous primeiros artigos (sobre sociocultura e sobre o sector musical en Galicia) en ser publicados.

Tamén participou na presentación David Lombao, director do dixital Praza.gal por ser este o medio no que se publicarán, cada sábado, os artigos que compoñen A Xestión Cultural en Galicia e que podedes ler nesta sección do xornal:

 

http://praza.gal/tema-timeline/158/a-xestion-cultural-en-galicia/

 

Segundo explicou David Lombao, o comezo desta colaboración entre o Curso e Praza coincide cunha nova etapa no dixital galego, que ademais de renovar a súa web incorpora a revista dixital Vinte, dirixida pola xornalista María Yáñez. Ademais, na presentación soubemos que esta iniciativa do Curso non só terá un percorrido dixital, senón que, en breve, estará editado en papel, a través da editorial Andavira.

 

 

Pero, polo de agora, lembrade: cada sábado en Praza tedes a ocasión de ler A Xestión Cultural en Galicia. Para non deixar de #aprendercompartindo ;)

 

Economía da Cultura. Con Pau Rausell

Por Paula Fandiño

Na sesión do pasado 28 de novembro tivemos a Pau Rausell para pau rausellexplicarnos a importancia da Economía en todo o referente ao sector cultural. Pau Rausell é economista e profesor na Universidade de Valencia, así como tamén o director de Econcult, un organismo dependente da universidade no cal investigan en Economía da Cultura e do Turismo. Econcult é un dos centros máis importantes e de referencia no seu ámbito, tanto a nivel nacional como internacional.

A principal premisa de Pau Rausell nesta aula consistía en facernos ver e entender a importancia da mirada económica para poder ser capaces de ver a realidade cultural con máis claridade. Para isto, estruturou a aula en catro piares:

  • A economía da cultura como ciencia social
  • A economía como ferramenta para a análise sectorial das actividades ligadas á cultura e á creatividade
  • As organizacións sociais
  • A economía da cultura como programa de política económica e a súa relación co desenvolvemento

 

Na primeira parte da sesión, Pau Rausell explicounos que coa economía pretendemos conseguir a capacidade para atopar ferramentas que nos axuden a transformar a realidade cultural, sempre baixo a premisa de que a cultura é un concepto complexo e dinámico. Polo tanto, a economía é unha ciencia social que explica as eleccións dos individuos seguindo uns supostos metodolóxicos (o individualismo metodolóxico e as elección racionais), o que deriva no empirismo cuantitativo.

Os individuos, dadas unas preferencias determinadas, tratan de maximizar a súa utilidade, estimando os costes e os beneficios das súas decisións, estando suxeitos a un conxunto de restricións, que poden ser de carácter orzamentario, social, legal, etc. Dito isto, podemos concluir que a economía sérvenos para estudar o comportamento dos individuos, o que é fundamental para poder entender como nos vai a servir de ferramenta para axudar a transformar a realidade.

Seguidamente, pasamos a adentrarnos na economía como unha ferramenta que nos axuda na análise sectorial das actividades culturais e ligadas á creatividade. Neste bloque falamos dos mercados da cultura, que son a parte da economía que corresponde ao intercambio de bens e servizos culturais.

 

 

Mercados da cultura

 

No referente ás organizacións sociais, falamos de que na cultura os bens e os servizos non son normais en termos económicos, e que as motivacións dos individuos expóñense en termos diferentes ao resto do sistema económico. Isto implica unha maior resiliencia, pero tamén unha tendencia estrutural á precarización do sector cultural.

Por outra parte, no sector cultural, a creatividade e os espazos xogan un papel moito máis importante que noutros ámbitos organizacionais; así como que as capacidades e as habilidades son relativamente diferentes que noutros sectores económicos.

Tamén Pau Rausell nos fixo ver a importancia da dixitalización no sector cultural, xa que nos últimos anos contribuíu á democratización da creación. Hoxe en día hai moitas menos barreiras para crear contido cultural e é moito máis sinxelo o acceso á cultura e á súa producción.

Como punto final á aula, Pau Rausell tamén nos introduciu na importancia da cultura como programa de política económica e a súa relación co desenvolvemento dos territorios. É de vital importancia que as políticas que se leven a cabo, sexan do ámbito que sexan, teñan como vehículo conductor a cultura, xa que contribúe de xeito moi considerable a xerar desenvolvemento e crecemento nos territorios. É dicir, a cultura é un elemento estratéxico para os procesos de desenvolvemento.

 

 

Técnicas de creatividade. Deseño centrado nas persoas. Con Diego Parajó

Por Paula Cermeño

O pasado mércores liderou a sesión Diego Parajó, formador, consultor e project manager en proxectos de servizos sociais, educativos e culturais e testeador insaciable de métodoloxías Design Thinking.

Non era o noso primeiro contacto con Diego, pois xa nos obligara a coñecernos algo mellor movéndonos polo espazo na primeira sesión, e intentado convencernos das bondades do Trello durante os dous meses que leva percorridos o curso. Desta vez tamén nos fixo mover (ninguén o dubidaba, incluso o esperabamos con intriga) e fedellar con novos instrumentos de planificación que prometen facernos a vida máis fácil.

2018-12-19 dinámica con spaguettisComezamos a sesión separándonos nos grupos de traballo habituais e recibindo instrucións de construír unha estrutura usando espaguetis como ladrillos e uns centímetros de “celo” e fío vermello a modo de cemento. Gañaron as rapazas do equipo coruñés, pois conseguiron que a súa torre acadase a maior altura da clase. A súa vitoria debeuse a que investiron máis tempo en probar que en planificar, e precisamente aí residía a moralexa do experimento. Diego quería mostrarnos o método do “ensaio-erro” como unha boa ferramenta para  chegar a bos resultados e comezar a perderlle o medo á idea de prototipar e bascular sobre os prototipos para acabar dando coa idea gañadora.

Pero, ¿como chegamos a un prototipo? A metodoloxía Design Thinking propón 5 pasos para levar a cabo o proceso:

  • Empatizar: debemos asegurarnos de coñecer aos destinarios dos nosos proxectos, buscando información sobre eles e poñéndonos na súa pel. Para iso, Diego propúxonos varias técnicas creativas, como a creación de personas tipo ás que facerlles preguntas, a confección de mapas de empatía, o shadowing (perseguir aos nosos stakeholders física ou virtualmente) e a búsqueda de información exhaustiva na web.

 

Mapa de empatía para coñecer mellor aos nosos posibles públicos

Mapa de empatía para coñecer mellor aos nosos posibles públicos

 

  • Definir: da nebulosa de datos xerada no primeiro paso, vlcsnap-2018-12-19-20h15m59s913debemos comezar a sacar algo en limpo. Un xeito de organizar as ideas e visualizar a relación entre as partes é crear un mapa conceptual.

 

  •  Idear: una vez temos localizado un punto dende o que partir ( ben sexa una necesidade do público, un oco sen cubrir polo mercado, ou una falta de conexión entre os protagonistas do noso mapa) chega o momento de buscar solución. Unha das fórmulas máis populares hoxe en día é o brainstorming, do que fixemos una dinámica semellante como exercicio de aquecemento. Outra idea sería a creación dunha matriz na que, por exemplo, os axentes ocuparían o eixo X e as distintas expresións artísticas o eixo Y, facéndose visibles as parcelas saturadas así como aqueles nichos por explorar. A verdadeira tarefa de ideación durante a clase consistiu en formular una pregunta clave para o noso proxecto e propor respostas entre os integrantes do grupo. A pregunta debería comezar por Como poderíamos…? e admitir una resposta aberta.

 

  • Prototipar: Escoller a resposta gañadora, que será o xérmolo do noso primeiro prototipo. Un bo xeito de definir o noso anteproxecto é buscar experiencias semellantes que poidan inspirarnos e ir pouco a pouco asignándolle características. Como dicíamos ao comezo da clase, o prototipo non é o proxecto definitivo, pero si un primeiro boceto ao que facerlle preguntas, engadir e quitarlle cousas, pivotar sobre el… en fin, manipulalo ata acabar dando coa idea de proxecto redonda para nós.

2018-11-21 Diego ParajóDiego tamén nos propuxo construír na casa unha “máquina de prototipar”, con vasos transparentes superpostos, ca que probar combinacións de variables de xeito visual.

Et voilá! Ata aquí a sesión de Diego Parajó, que sen dúbida supuxo un acelerón importante para os nosos proxectos.

Os públicos da cultura. Con Jaume Colomer

Por Clarisa Alcalde

O  pasado mércores 14 de novembro estivo con nós o profesor da Universitat de Barcelona Jaume Colomer, que nos explicou, dende a súa experiencia, quen son os públicos da cultura e a importancia de telos en conta para levar a cabo calquera proxecto cultural. O profesor matizou tamén que non existe unha forma fixa de fidelizar ao noso público e deunos algunhas pautas sobre como se pode clasificar segundo diferentes criterios.

Tipos de públicos

Parece que, si se programan contidos con interese dende o punto 2018-11-14 Jaume Colomer (5)de vista do programador, os públicos estarán fidelizados, mais, dende a redución da crise económica, empezou a importar a captación de novos públicos. Unha vez que saibamos que queremos dos públicos saberemos tamén en que podemos axudalos. É mediante a socialización onde se produce unha influencia nos hábitos (mediante a familia). O groso do interese adquírense na primeira infancia, pero estes intereses non son estáticos. Dentro das clases de público diferenciamos:

Públicos activos: Defínense como aqueles que participan en prácticas culturais. E dentro deles contamos con:

  • Público ocasional: Aqueles que acoden por recomendación.
  • Público asiduo: Aquel ao que si lle interesa a cultura.
  • Público novel: Vai a unha práctica cultural por primeira vez.

Públicos inactivos: Defínense como aqueles que non van a prácticas culturais e que atopan barreiras que lles impiden acudir, incluso cando si teñen interese. Dentro deles atopamos:

  • Público latente: Aos que si lles interesa a actividade cultural.
  • Público indiferente: Aos que non llse interesa.
  • Público potencial: Son aqueles que xa teñen acudido a actividades culturais.
  • Público obxectivo: É aquel que queremos que veña e que forman parte tamén do público potencial.

Dentro das barreiras que atopan estes públicos, e que lles impiden acudir ás actividades culturais, están:

  • Barreiras obxectivas: Non teño cartos/tempo/acompañante…
  • Barreiras subxectivas: Prexuízos, medos ou inseguridades

 

Lóxicas explicativas

Os gustos culturais teñen relación coas clases sociais e un grupo social diferenciase doutro polos seus hábitos. Neste sentido, existen diferentes teorías, ao longo da historia, sobre os intereses culturais da sociedade:

Pierre Bourdieu (1930): Neste momento había unhas clases sociais moi nítidas, diferenciando a alta cultura da cultura popular, que consistían en eixos paralelos ás súas clases sociais:

  • Alta cultura asociada as clases altas da sociedade.
  • Cultura popular asociada as clases baixas.

Richard Peterson(1932) defendía o denominado omnivorismo cultural (interese por diferentes actividades culturais das clases sociais altas) fronte o univorismo cultural (segundo o cal nas clases sociais baixas só se interesan por un tipo de cultura)

Bernard Lahire (1963) diferenciaba na súa teoría entre:

  • Consonancia cultural: Grupos sociais nos que prima a presión de conformidade sobre os membros dun grupo.
  • Disonancia cultural Grupos sociais que non seguen este patrón e exploran novas prácticas que non son as do seu grupo.

 

O modelo de Philip Kotler

 Neste modelo contémplanse os factores que inciden no comportamento do consumidor. E defende que cada individuo é diferente dependendo de factores sociais, psicolóxicos, culturais e persoais e en base a isto os seus intereses tamén o son.

 


2018-11-14 Jaume Colomer (6)

 

 Os elementos da experiencia cultural: 

  • Produto principal
  • Produto periférico
  • Contexto (tempo e lugar)
  • Comunidade dos públicos.

Os produtos periféricos arroupan ao produto principal e forman parte da experiencia, interactuando co ambiente mediante a comunicación non verbal.

 

Maneiras de coñecer ao público

Dentro das dúas maneiras cas que contamos para coñecer ao público diferenciamos os estudos para definir patróns xerais do comportamento e o coñecemento dos públicos específicos, mediante:

 

  • Fontes de datos (inputs): mediante observación, consulta e rexistro de transaccións mediante rastro electrónico, que sirve como motor para saber a quen dirixes as propostas.
  • Confección dunha base de datos como motor de a quen dirixes a proposta.
  • Segmentación dos públicos: Planifícase por segmentos a proposta de valor.
  • Ampliación de intereses: Preferencia de contactos, coñecemento personalizado.
  • Listas de distribución: marketing vía email, propostas a persoas que cubren o perfil que buscamos.
  •  Análise de tendencias

 

Lóxicas de mercado do servicio público

 O xestor xera unha actividade con valor de mercado  e a actividade cultural regula a oferta-demanda. Que queremos do noso público?

  1. Os públicos como usuarios de bens de mercado.
  2. Os públicos como usuarios de servizos públicos.
  3. Os públicos como colaboradores e co-xestores.

 

Tipos de marketing

  1. Transacional: Busca ter ventas
  2. Relacional: Procura relacións satisfactorias e duradeiras cos públicos e basease no coñecemento e confianza entre as partes.
  3. Colaborativo: No cal o consumidor participa no proceso de produción e convértese en prosumidor.

 

Extratexias de xestión de públicos

Dentro destas destacaremos:

  1. Xestión de públicos activos, promovendo a diversificación e ampliación de intereses, hábitos de consumo proactivo, desenvolvemento do capital cultural e a implicación e compromiso dos públicos a través da participación.
  2. Formación de novos públicos, activando a demanda latente e creando interese por determinadas prácticas culturais.

 

2018-11-14 Jaume Colomer (4)

 

Para rematar, gustaríame agradecer a Jaume Colomer que compartise con todos e todas nós o seu amplo coñecemento neste tema.

 

Turismo cultural y desarrollo territorial. Con César Abella

Por Sandra Olivas

El pasado miércoles 7 de noviembre tuvimos en nuestra aula a César Abella Vázquez, quien desde el año 2004 es director de TRIVIUM Estrategias en Cultura y Turismo, una empresa que desarrolla en Galicia varios proyectos en temas de patrimonio, turismo y gestión cultural.

La charla se dividió en dos partes. En la primera parte vimos el marco teórico, empezando con una introducción al turismo para  poco a poco introducirnos al segmento del turismo cultural.

¿Qué es el turismo? Pregunta César. Después de que el grupo 2018-11-07 Cesar Abella (4)da algunos conceptos, él los complementa dándonos la definición de la Organización Mundial del Turismo, que es la más consensuada y que lo detalla como “las actividades que realiza una persona durante sus viajes y estancias en lugares distintos a su entorno habitual por un período de tiempo consecutivo, inferior a un año, por ocio, negocios u otros motivos que pueden ser de salud, religiosos o profesionales”. Luego continúa señalando las diferencias entre turista y excursionista, la cual es básicamente una: que el turista pernocta por lo menos una noche en el sitio que visita y el excursionista no, solo permanece en el lugar por unas horas y, aunque ambos son visitantes, a todo destino turístico le interesa que haya más turistas que excursionistas porque la derrama económica es mucho más alta, ya que lo que se ingresa por un solo turista equivale al ingreso que proporcionan cinco excursionistas.

¿Cuáles son los efectos que produce el turismo? El turismo provoca todo tipo de efectos negativos y positivos, algunos de ellos son:

Económicos

  • La contribución del sector turístico al PIB que en el año 2017 fue del 14,9% en España y en Galicia del 11%
  • La elevación de la inversión pública y privada
  • La creación de empleos

Socioculturales

  • El conocimiento de otras culturas
  • El restablecimiento de algunas actividades o costumbres de los sitios
  • El aumento en la criminalidad
  • El rechazo de la población local hacia los turistas

Medioambientales

  • La contaminación ambiental
  • La construcción muchas veces desordenada de las infraestructuras, poniendo como ejemplo el caso de Sanxenxo, que tiene alrededor de 40.000 plazas hoteleras pero su población no rebasa los 12.000 habitantes.

 

 

Seguimos con los elementos del mercado turístico que son la oferta y la demanda. La oferta se refiere a los productos o servicios turísticos disponibles para ser facilitados por las empresas a los clientes. Dichos prod2018-11-07 Cesar Abella (1)uctos son los recursos naturales, históricos, artísticos o patrimoniales, entre otros, que se emplean como elementos de atracción a una zona turística y también las infraestructuras necesarias que permiten el desarrollo de las actividades turísticas como son el transporte, carreteras, sanidad, seguridad y protección al turista, etc. La demanda es el conjunto de turistas actuales y potenciales que pueden consumir los productos o servicios turísticos.

El mercado turístico cuenta con características diferentes a otros mercados, ya que, como se ha dicho, en lugar de productos lo que se intercambian son servicios, además de que el sector turístico tiene un entorno muy cambiante, ya que los resultados económicos dependen muchas veces de eventos que en su mayoría no tienen relación directa con el turismo en sí (como puede ser un ataque terrorista), otras variantes son que es estacional y tiene una gran necesidad de recurso humano.

Analizamos luego un par de tablas estadísticas que nos mostraban el crecimiento del sector turístico en España, siendo el segundo destino más visitado del mundo y que ha obtenido un crecimiento del 33% entre los años 2010 a 2017, lo cual parece bastante complicado de mantener en los siguientes años, pero que nos da una idea del potencial que tiene la industria en el futuro.

Conocimos de forma general a  tres de los organismos principales que dependen de la Secretaría de Estado de Turismo y que son los que mandan en turismo en España. Estos son:

  • TurEspaña, que se encarga de la imagen y proyección de España en el exterior
  • Paradores, que existen 94 en España y generalmente se colocan en edificios históricos o monumentales.
  • Segittur se ocupa de las nuevas tecnologías, de impulsar las innovaciones en el sector turístico.

En Galicia los organismos encargados del sector turístico son:

  • La Xunta de Galicia a través de la Consellería de Cultura e Turismo, que planifica las políticas de organización, inspección y fomento del turismo.
  • Sociedade Anónima de Xestión del Plan del Xacobeo, que gestiona los servicios de la red de albergues para que estén en óptimas condiciones y también coordina todo lo relacionado con el Camino de Santiago.
  • Centro Superior de Hostelería de Galicia (CSHG): centro de enseñanza superior que forma a los futuros directivos y profesionales hosteleros.
  • Clúster Turismo de Galicia. Esta agrupación no depende de la Consellería de Turismo pero está muy vinculada a ella, ya que es una red de empresas que desarrollan sus actividades alrededor del sector turístico, ya sea como actividad principal o complementaria.
  • Xeodestinos: en 2011 la Xunta ordena el territorio de Galicia en 14 geodestinos, cada uno de ellos dedicado a generar productos diferentes y complementarios. Algunos comparten provincias diferentes, lo que resulta complicado para ponerse de acuerdo en las cuestiones administrativas, por lo que no tuvo el éxito que se esperaba.

Además de estos organismos, Galicia cuenta con 4 diputaciones, 30 mancomunidades, 313 concellos, que cuentan cada uno con uno o varios técnicos de cultura o concejales y esto, por lo general, resulta ser un problema, ya que hay mucha gente que propone cosas y no siempre esas propuestas van hacia la misma dirección.

 

Luego de esta introducción, entramos en materia: ¿Qué es el turismo cultural?

César nos proporciona varias definiciones de las cuales resumimos que el turismo cultural es el desplazamiento de una persona fuera de su área de residencia para satisfacer una necesidad de diversidad, elevar su nivel cultural, vivir experiencias, conocer la vida de otras sociedades, relacionarse con las costumbres y la manera de vivir del lugar que visita.

Existen varios tipos de turismo cultural que producen diferentes productos, como puede ser el turismo religioso que produce ferias, festivales o rutas religiosas como hacer el Camino de Santiago, o el turismo patrimonial con museos, monumentos, ciudades históricas, etc.

El turista cultural tiene un perfil particular. Generalmente son personas con estudios superiores, profesionales con ingresos más altos a la media, por lo que su nivel de gasto es mayor. Busca la calidad y la comodidad y viaja más frecuentemente en cualquier época del año.

A pesar de que el turismo cultural tiene muchas ventajas, también presenta algunas amenazas, ya que se corre el riesgo de banalizar la cultura haciendo representaciones teatrales de costumbres tradicionales para turistas, que nada tiene que ver con dicha costumbre. También se puede ir perdiendo la identidad del lugar, ya que surgen abundantes negocios que no tienen nada que ver con el sitio, la capacidad de carga para recibir a los turistas se hace insuficiente, por lo que las calles se ven masificadas, y esto provoca turismofobia por parte de los residentes del destino turístico

 

La segunda parte de la sesión consistió en una sesión 2018-11-07 Cesar Abella (2)práctica y participativa en la que cada uno de los equipos fuimos los directores o gestores culturales de una empresa cultural; dependiendo de la situación de la empresa, debíamos proponer ideas, sinergias y soluciones para mejorar dicha situación.

César nos propone un caso real y concreto: el Parque Arqueológico de Arte Rupestre de Campo Lameiro. El objetivo era la captación de mayor número de visitantes. Luego de otorgarnos un tiempo razonable para trabajar por equipo en las propuestas, cada equipo expuso varias soluciones y muchas de ellas fueron bastante creativas. Fue un ejercicio muy bueno porque pudimos ver que no se necesita hacer una gran inversión de dinero para generar buenos resultados, a veces basta con una idea creativa para lograr el objetivo.

Participación e cidadanía. Con Alberto García

Por Lidia Losada

A 5ª sesión formativa, que tivo lugar o 31 de outubro, foi impartida polo actual presidente da Asociación Galega de Profesionais da Xestión Cultural, Alberto García. Ademais, tamén exerce como técnico de Cultura no Concello de Boiro e, precisamente, para enfocar os contidos da primeira parte da sesión, Alberto tomou como base o traballo que se está a realizar alí no centro social.

No centro social de Boiro hai un equipo de profesionais que apostan pola cultura participativa, na que os cidadáns non son simples consumidores dos servizos ofertados. O que buscan é o traballo coas diferentes persoas e que elas mesmas sexan as protagonistas do seu propio desenvolvemento social e persoal. Trabállase en comunidade, é dicir, os proxectos levados a cabo han de ser postos en marcha coa colaboración dos cidadáns. Todo funciona mellor cando se traballa coas persoas, non para elas, sendo así o propio colectivo o que emite a actividade. Para achegarnos un pouco máis ao traballo realizado en Boiro, Alberto proxectounos vídeos nos que algúns dos participantes habituais falan da súa gratificante experiencia.

Podemos afirmar que estamos ante unha visión sociocultural do traballo que intenta que as persoas como seres sociais se impliquen para avanzar na democratización cultural. A cidadanía, ademais de ter dereito de acceso á cultura, tamén ten dereito a facela. Así, a democracia cultural proporciona a individuos, grupos ou comunidades, os instrumentos para que con liberdade, responsabilidade e autonomía poidan desenvolver a súa vida cultural.

Seguidamente, Alberto ofreceunos unha contextualización da evolución da Xestión Cultural nos últimos 60 anos, pois é importante coñecer sempre os antecedentes do momento no que nos atopamos para poder chegar a comprendelo. Por exemplo, non se poden obviar acontecementos como a crise económica, nin a revolución dixital nin as revolucións políticas. Así, mencionou varias etapas diferenciadas:

  • Malraux ’59. Por aquela época estábase intentando achegar a alta cultura aos habitantes en espazos xestionados polo Estado, como poden ser as Casas de Cultura. O problema é que se trata dun ecosistema no que os cidadáns non están implicados.
  • Maio ’68. Estábase comezando a pensar que a cidadanía podía intervir na cultura a través da súa participación en distintas asociacións que desenvolvían a súa actividade en centros sociais.
  • Wall Street ’87. A fascinación polo sistema de vida americano chega á cultura. Esta pasa a ser unha industria, motivo polo cal se viron implicadas moitas empresas.
  • Revolución dixital ’00. Prodúcese un cambio na mentalidade e comézase a crer que todos aprendemos de todos, polo que nos atopamos ante comunidades de aprendizaxe. Desta forma, comezaron a reforzarse as alianzas socioculturais.
  • Crise ’08. A cultura vólvese máis social. Prodúcese un cambio do grande ao pequeno e dos públicos ás comunidades.
  • 15M ’11. A cidadanía quere participar, constituír ecosistemas culturais nos que poder xerar cultura.
  • En xeral, estase volvendo á ideoloxía do ’87, posto que nos amosamos fascinados pola economía e polo turismo e temos en mente a creación de macroeventos. Sen embargo, a nosa misión como mediadores culturais ten que ser o desenvolvemento integral do entorno.

 

Na 31-10-18 Alberto de Boiro (4)segunda parte da sesión, despois do descanso, levouse a cabo unha dinámica de grupos. Así ben, aproveitouse para traballar sobre as localizacións que cada equipo elixiu para realizar o proxecto do Curso, profundando desta maneira na fase de diagnose. Ao final da tarde, todos tivemos que saír a expoñer as conclusións ás que chegamos grazas á nova materia que se nos proporcionou durante a sesión.

Xa para finalizar, cabe destacar que foi unha sesión especialmente amena, na que teoría e práctica foron integradas á perfección. Alberto ofreceunos unha visión diferente e moi interesante da mediación cultural, na que se poñen en alza uns determinados valores e na que a colaboración cidadá actúa como protagonista.

Visitamos o Museo do Pobo Galego e falamos sobre políticas culturais no CGAC

Esta semana foi a primeira do Curso na que tivemos dobre sesión. O obxectivo dalgunhas destas segundas sesións é achegarnos a institucións culturais que pode ser que coñezamos como usuari*s, como público, pero que non tivemos nunca ocasión de coñecer como proxecto, desde dentro. Isto danos a oportunidade de aproximarnos a entidades e espazos doutro xeito, pero tamén de coñecer ás persoas que traballan neles e que desenvolven os proxectos culturais que coñecemos dende fóra.

A primeira visita desta edición do CEU en Xestión Cultural foi ao Museo do Pobo Galego, unha entidade que vén de cumprir o seu 41 aniversario e que alberga, para exposición, divulgación e investigación, o patrimonio histórico e antropolóxico de Galicia. O museo, que está no que foi o convento de Santo Domingos de Bonaval, ten varias salas e precisa dunha visita tranquila, pero nós tivemos a sorte de facer un pequeno percorrido con Ana Estévez.

25-10-18 MPG (4)Ana traballa no departamento de Educación e Acción Cultural, desenvolvendo os proxectos que nestes dous ámbitos se dirixen aos distintos públicos do Museo. Non se ocupan só de visitas dinamizadas como a que fixo con nós: tamén traballan en obradoiros, asesoramento, materiais de préstamo, colaboracións con diversos colectivos e moitas actividades que inclúen conferencias, música, producións audiovisuais e, en xeral, iniciativas que fomenten o uso do noso patrimonio etnográfico e do espazo do Museo por parte da cidadanía.

Como a visita consistía tamén en coñecer o proxecto da institución, o percorrido rematou con María Xosé F. Cerviño, que forma parte activa desde hai anos no Padroado do Museo, e Fuco Sanjiao, secretario do seu consello de goberno. Con eles puidemos, en primeiro lugar, coñecer a estrutura institucional e operativa do MPG, pero tamén comprender o importante papel d*s soci*s no seu funcionamento.

Convidámosvos a visitar a web do museo para coñecer de primeira man todas estas cuestións, pero, sobre todo, a achegarvos ao Museo e ás súas actividades.

Visita ao corazón da arte contemporánea en Galicia

Ao lado do Museo do Pobo Galego está, desde 1993 que remataron as obras do edificio proxectado por Álvaro Siza, o Centro Galego de Arte Contemporánea, 25-10-18 MPG (9)inmerso no seu 25 aniversario. Aproveitando a proximidade entre estas dúas institucións referentes, visitamos de xeito libre tanto o espazo arquitectónico, que é unha obra de arte en si mesma, como as exposicións que nestes momentos están abertas ao público. No CGAC, ademais, tivemos ocasión de facer a segunda parte da sesión, concretamente no auditorio, onde  Marcos Lorenzo tratou algúns aspectos relacionados coas políticas culturais.