Economía da cultura. Mercados e industrias culturais. Pau Rausell

Por: Xabier Mera

Esta é unha guía-resumo da sesión, que podedes atopar ao completo en 5 vídeos no seguinte enlace:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Índice
1.
Economía como ciencia social
2.
Economía política
3.
As organizacións culturais
4.
Financiamento cultural

1. Economía como ciencia social
Premisas
1.1 Individualismo metodolóxico. Asumimos que é o individuo o que toma as decisión
1.2 Rational Choice. O individuo escolle SI cando os beneficios superan aos custos e escolle NON cando existen menos beneficios que custos
1.3 Restricións. Impiden ou restrinxen a toma de decisión. Poden ser de moi diversos tipos (cartos, tempo, desigualdade social, tabús, etc.

O Novelo
onovelo
A cultura ten relación co espazo simbólico (vid. Bourdieu) e presenta unha alta complexidade específica que podemos visualizar botando man do símil do novelo, onde cada fío sería un factor do sector cultural, relacionado e ensarillado con moitos dos seus aspectos, perspectivas, ciencias e metodoloxías que usamos para tratar de definila e modificala.

A Economía ten unha vantaxe  competitiva fronte a outras disciplinas estritamente sociais (Antropoloxía, Socioloxía, etc.), xa que a pesares de non ser explicativa como estas, facilita pola súa simpleza ver relacións entre diferentes fíos do novelo cultural, comprobando o que sucede no conxunto cando modificamos un aspecto-fío escollido para súa análise.

Metodoloxías de medición
Na cultura, pese a pertencer ao simbólico, todo é medible. Podemos dicir ademais que hoxe en día si que temos xa moita información en datos sobre o sector cultural, podendo dedicarlle a maior parte do tempo á propia análise deses datos en vez de na recollida dos mesmos. O reto agora é simplificar as ferramentas de medición e interrelacionalas, facéndoas máis operativas e accesibles.

Métodos:
1. Catálogos administrativos
2. Estadísticas culturais
3. Contas satélite da cultura
4. Estudos sectoriais
5. Modelos econométricos
6. Sistemas indicadores
7. Mapeos culturais
8. BIG DATA
9. Estudos de impacto económico
10. Estudos de valoración continxente

2. Economía política (Desarrollo e Territorio)
-A Economía da Cultura como ferramenta para análise sectorial das actividades ligadas á Cultura e á creatividade.

-Escala das experiencias culturais:
1. experiencias culturais de NO mercado: son a inmensa maioría
2. experiencias culturais de SI mercado
3. experiencias culturais das Administracións: menores que a privadas (aquelas de SI mercado)

esquema-mercados-culturais
A Economía de mercado aumenta a mercantilización das experiencias culturais, aportando maiores beneficios pero tamén maiores costos nos diferentes grados das experiencias culturais Por exemplo, a difusión libre e solidaria de contidos artísticos individuais amadores (experiencia de NO mercado) correrá o risco de diminuír ou desaparecer conforme ese individuo se profesionalice na economía de mercado, a cal esixe valor económico e non solidarios para a distribución de contidos culturais.

En calquera caso, é problemática a propia definición de Cultura para afrontar o obxecto de estudo e incluso valorar o que é aceptable culturalmente de ser mercantilizado.

3. As organizacións culturais

3.1 Similitudes e diferenzas entre o sector cultural e os outros sectores de mercado

Existen certas anomalías (diferenzas) que distinguen o sector cultural. Por exemplo:

-Os bens e servizos culturais non son normais en termos económicos, xa que están baseados na experiencia; non sabemos de antemán o valor real que nos van aportar como usuario. Están baseados en expectativas.

-Isto ten implicacións moi claras, como que a demanda tende a ser moi conservadora (consumimos culturalmente o que  sabemos que funciona).

-Os produtores culturais traballan e se comportan de xeito diferente no mercado (diverxendo por exemplo dentro do capitalismo, da estrita lei da oferta e da demanda) e tenden ao monopolio debido a que exclúen a copia/imitación/plaxio como factor competitivo ou posicionador no mercado (ninguén consumiría un libro, filme, canción, etc. que fose igual ou demasiado similar a outro/a).

-As motivacións dos participantes (sexan capital ou traballo) formúlanse en termos diferentes ao resto do sistema económico, o que implica maior resiliencia (aguantan mellor etapas de crise económica) pero tamén maior tendencia estrutural á precarización (por ex., as motivacións e comportamentos amadores no sector profesional provocan baixos prezos e salarios, xa que hai xente está disposta traballar por pouco beneficio económico).

-A creatividade (INPUT) e o contexto (espazo) resultan máis importantes que noutros ámbitos organizacionais.

-As capacidades e habilidades son relativamente diferenciais a outros sectores económicos.

3.2 Destrezas e habilidades dos traballadores culturais (Véxase gráfico e explicación no vídeo número 3)

3.3 A Economía como programador de política económica e a súa relación co Desenvolvemento

  -Evolución da definición de Desenvolvemento: fomos incorporando novos aspectos ao propio concepto ata incorporar a Cultura como parte esencial do desenvolvemento: desenvolvemento sostible (Comisión Brundland, 1987); A Cultura como 4º piar (ou tapa) do desenvolvemento e o cambio social (Jon Hawkes).

-Canto máis desenvolvemento atopamos nunha sociedade, as súas necesidades mudan para ter que ver menos coa subsistencia e o tanxible para expresarse en termos de simbólico, identitario, etc., e todo isto último asóciase por definición á chamada produción cultural. A cuestión é…

Como traducir iso en políticas culturais?:
Axenda 21 da Cultura (2004)
Libro Verde da Cultura (2010). Ten por obxectivo liberar o potencial das industrias culturais e creativas
Declaración Universal da UNESCO sobre a diversidade cultural.

Evolución das teorías e autores sobre modelos de cultura e creatividade baseados no desenvolvemento: desde Bourdieu (artes como capital cultural nas elites), Malraux (a cultura nas clases traballadores), a Economía Creativa do New Labourism nos 80-90, a  Clase Creativa, o Capitalismo Cultural (Antonella Corsani), Rifkin, etc.

3.4 Modelos/paradigmas de políticas culturais
-Modelo ocorrencial (o peor de todos, baseado nos ocorrencias non planificadas de cargos públicos e/ou privados.
-Modelos secuestrado  polos corpos técnicos (reglamentista, corporativismo sectorial).
-Modelo compensatorio-punitivo de grupos de interese (compensatorio de oferta e de demanda).

3.5 Como satisface a Cultura as necesidades dunha comunidade (para que sirva a política cultural)
1. Dereitos culturais:

Dereito a ser (identidade dentro do simbólico)
Dereito a participar e acceder
Dereito a expresarse e comunicar

2. Persecución de efectos económicos:
-Renda e ocupación
-Competitividade do territorio
-Sostibilidade dos sectores culturais.

3. Persecución doutros efectos:
-Innovación e  investigación, inclusión, difusión de valores, cohesión social, etc.

3.6 É o modelo de desenvolvemento baseado na Cultura unha solución?
Está comprobado que a maior número de traballadores culturais (que son máis flexibles a variacións da economía), hai unha correlación cunha maior riqueza no territorio/rexión, e maior innovación, creando espazos amables de intercambio social e de coñecemento (fertilización cruzada) entre axentes moi distintos, creando novo e transformador capital social.

4. Financiamento cultural

Este punto quedou apenas esbozado por falta de tempo na sesión. Con todo, Pau apuntou a súa opinión sobre 3 puntos quentes actuais sobre o financiamento cultural en España:
1- O IVE cultural, que Pau pensa que está sobredimensionado o seu impacto real negativo no sector.
2- A Lei de Mecenazgo, que terá pouca repercusión no sistema cultural español (onde recorda Pau que xa existía unha lei de mecenazgo), agás quizais no micro-mecenazgo.
3- Novas formas solidarias e directas de financiamento como o “crowdfunding”. Son formas de micro-mecenazgo, interesantes a desenvolver no presente e futuro inmediatos).


Conclusión:

“A cultura é o sistema de base da innovación”.2016-12-16-pau-rausell-20-rec-eclair

 

4 replies

Trackbacks & Pingbacks

  1. […] esta clase ha sido una de las más interesantes hasta el momento junto con la de Lluis Bonet y Pau Rausell, por descubrirme aspectos importantísimos en los que no había profundizado antes y por hacerlo de […]

  2. […] La información de la sesión está disponible, como todas las demás, en el blog colaborativo do Curso. […]

  3. […] La información de la sesión está disponible, como todas las demás, en el blog colaborativo do Curso. […]

  4. […] A información da sesión está disponible, como todas as demais, no blog colaborativo do Curso. […]

Leave a Reply

Want to join the discussion?
Feel free to contribute!

Deixa unha resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *


*